Hoe ongezond is vapen nu echt?

Dat roken heel slecht voor de gezondheid is, weten we. Maar wat veel mensen niet weten, is dat het roken van een e-sigaret, ofwel vapen, ook heel ongezond en zeer verslavend is. Eén vape bevat vaak meer nicotine dan een heel pakje sigaretten. En dat terwijl vapen momenteel heel populair onder jongeren is. VieCuri wil deze zorgelijke trend stoppen.

In een elektronische sigaret wordt vloeistof met een smaakje verdampt. Tijdens het vapen inhaleert de gebruiker deze damp. VieCuri-longarts Michelle Steens: “De tabaksindustrie heeft vapen populair onder jongeren gemaakt door e-sigaretten met leuke kleurtjes en smaken op de markt te brengen. Daardoor is het idee ontstaan dat vapen onschuldig is.”

De longarts vindt dit een zorgelijke trend. “Vapen is niet alleen heel ongezond maar ook zeer verslavend. En het kan een opstapje zijn om echt te gaan roken. Dat blijkt ook uit onderzoek: ongeveer tien procent van de jongeren rookt maandelijks een e-sigaret. Maar liefst 69% van die vapende jongeren rookt ook elke maand een gewone sigaret.” Volgens de longarts is daar een logische verklaring voor: in een e-sigaret zit, net als in een gewone sigaret, de verslavende stof nicotine.

Hulpmiddel stoppen met roken?

Maar hoe zit het dan met de mensen die al (jarenlang) roken, en de e-sigaret gebruiken als hulpmiddel om te stoppen met roken? Ook daar is de longarts duidelijk over: “Het is geen goed alternatief voor roken want vapen is ook ongezond en minstens zo verslavend. En als het mensen niet lukt om te stoppen, blijven ze vaak zowel roken als vapen. Daardoor krijgen ze uiteindelijk meer nicotine binnen dan toen ze alleen sigaretten rookten.”

‘Jongeren leven in het nu’

We weten inmiddels hoe slecht nicotine is voor onze gezondheid. Zo is nicotine onder andere slecht voor de ontwikkeling van de hersenen. “Pubers vinden vapen cool en door de toegevoegde smaakjes ook lekker. Omdat ze in het nu leven, kijken ze niet naar de lange termijn gevolgen”, weet kinderarts Anneke van Boekholt. Tijdens haar spreekuur komt het thema vapen soms aan bod. “Ouders hebben een taak om hun kinderen te vertellen over de gevaren, maar vaak weten ze niet dat vapen zo slecht is.”

Schadelijke stoffen
De kinderarts behandelt onder andere kinderen en jongeren met astma. “De luchtwegen van deze kinderen zijn veel prikkelbaarder dan bij kinderen met gezonde longen. In e-sigaretten zitten, net als in gewone sigaretten, schadelijke stoffen die de luchtwegen kunnen irriteren. Vapen terwijl je astma hebt, kan er voor zorgen dat je meer benauwd wordt en meer moet hoesten. Roken is altijd een gespreksonderwerp bij mijn patiënten met astmatische klachten. Meestal zijn het de ouders die roken. Ouders weten vaak dat het slecht is maar realiseren zich niet altijd wat de gevolgen van (mee)roken zijn voor de gezondheid van hun kinderen. De meeste ouders die roken, willen niet dan hun kinderen ook gaan roken. Echter, de discussie met je rokende of vapende puber wordt wel heel lastig als je zelf (onbedoeld) niet het goede voorbeeld geeft. Zeker pubers zijn hier heel gevoelig voor.”

Vapen verschilt niet zoveel van roken
De kinderarts raadt ouders aan om met hun kinderen het gesprek aan te gaan. “Vraag wat de reden is dat je kind wil vapen. Als je zijn of haar motivatie kent, kun je daar op inspelen. En vraag wat het kind van gewoon roken vindt. Veel jongeren vinden dat wel vies of slecht. Ze beseffen niet dat vapen niet zoveel verschilt van roken.” Deze en nog veel meer tips deelt de kinderarts niet alleen tijdens haar spreekuur, maar ook tijdens voorlichting op scholen.

Voorlichting in lessen
Eén van die scholen waar veel voorlichting over vapen wordt gegeven, is het Bouwens van der Boijecollege in Panningen. Volgens aardrijkskundedocent en MR-lid Maarten Vaessen is dat hard nodig. “Ik zie een duidelijke verschuiving van roken naar vapen. Natuurlijk hoort het een beetje bij de leeftijd dat jongeren op zoek gaan naar iets dat niet mag. Maar vapen is echt heel ongezond: daar besteden we in de lessen zeker aandacht aan.” De docent vroeg zijn mentorleerlingen een inschatting te maken van het aantal jongeren op school dat e-sigaretten rookt. “Zij schatten in dat 25 procent van de leerlingen dit elke dag doet. En dan zijn er ook nog leerlingen die alleen vapen als ze op stap gaan. Driekwart van de bovenbouwleerlingen heeft zeker wel één keer een e-sigaret heeft geprobeerd.”

TikTok-filmpjes

Docent Vaessen vindt dit een zorgelijke ontwikkeling. “Op TikTok zie je filmpjes van jongeren die flinke longklachten kregen door te vapen. Zo’n filmpje werkt misschien nog wel het beste om andere jongeren bewust te maken van de gevaren. Dan zeggen we ook: een e-sigaret heeft misschien wel een lekker bosvruchtensmaakje, maar is echt heel slecht voor je.” Zelf heeft Vaessen drie kinderen, waaronder twee pubers. “Mijn dochter van dertien vindt roken heel vies. Haar opa rookte, en dat vond ze maar niets. Mijn zeventienjarige zoon is gelukkig ook heel erg anti-vapen en is er nooit aan begonnen.”

Vapen op de wc’s
Wat op school opvalt, is dat de leerlingen graag in de pauze samen op de wc’s vapen. “Om dat gedrag te ontmoedigen, hebben we zelfs de deur van de toiletruimtes weggehaald.” Naast deze maatregel, stuurde de school een mail naar de ouders over de gevaren van vapen. Ook is de school van plan voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren waar eventueel ook artsen vertellen over de gevaren van vapen. “We merken dat sommige ouders het gebruik van e-sigaretten goedpraten. Voor ons is het de vraag hoe we de leerlingen het beste bereiken. Want als school deel je een opvoedkundige taak met de ouders. Het enige dat we kunnen doen, is jongeren bewust te blijven maken van de gevaren van vapen.”

Artsen slaan alarm

Uit onderzoek van het Trimbos Instituut blijkt dat in de damp van e-sigaretten niet alleen de schadelijke (en verslavende) nicotine zit, maar ook giftige en kankerverwekkende stoffen.

Artsen zijn een campagne gestart om te waarschuwen voor de gevaren van vapen: ‘Artsen slaan alarm’. Op www.artsenslaanalarm.nl staan tips voor ouders om het gesprek met hun kind aan te gaan. Op deze site staan ook feiten over de gevaren van vapen. Bijvoorbeeld dat er in één vape meer nicotine kan zitten dan in een heel pakje sigaretten!

Lekker smaakje?
E-sigaretten zijn extra lekker gemaakt door het toevoegen van chemische smaakjes. Vanaf 1 januari 2024 zijn deze smaakjes verboden. Doel is vapen minder aantrekkelijk te maken voor jongeren. Een e-sigaret mag trouwens officieel niet verkocht worden aan iemand onder de achttien jaar.