Revalideren na corona

Er is nog veel onbekend over het coronavirus. Zo is nog niet precies duidelijk waarom de één wekenlang op de IC ligt, terwijl een ander thuis kan uitzieken met relatief lichte klachten. Maar dat het herstel grillig kan verlopen, zowel voor ernstige zieke coronapatiënten als mensen die milde klachten ervaren, dat is inmiddels wel duidelijk. De VieCuri-fysiotherapeuten doen er alles aan om mensen te ondersteunen bij hun herstel.

Klinisch fysiotherapeut Peter Rutten werkte op de IC en op de speciale corona-verpleegafdeling toen VieCuri in maart en april een grote stroom COVID-patiënten kreeg te verwerken. “In de eerste fase op de IC, de acute fase, gaat het functioneren van patiënten flink achteruit. Dan is het werk van de klinisch fysiotherapeut erop gericht om de functies die iemand heeft zoveel mogelijk te behouden. Bij COVID-patiënten, die aan de beademing liggen, betekent het concreet: het behouden van (adem)spiercapaciteit en gewrichtsmobiliteit. Naast spieren zoveel mogelijk los houden, kunnen we de verpleging assisteren bij wisselliggingen, want door langdurig stil liggen kunnen er wonden ontstaan.”

Veel conditieverlies

Na deze kritieke fase treedt een stabilisatiefase op. Bij de meeste COVID-patiënten duurt die fase lang omdat ze langdurig in coma hebben gelegen. Fysiotherapeut Rutten geeft aan dat de verschillen tussen COVID-patiënten onderling groot zijn. “Sommige patiënten gaan pas na weken een stapje vooruit, bij anderen treedt er binnen een paar dagen een kleine verbetering op. Voor ons is dat verschil vooralsnog onverklaarbaar, daar is echt meer onderzoek voor nodig. 

Trainingsfase

Pas als mensen langzaam uit het coma gehaald worden om van de beademingsmachine af te komen en daarna weer zelfstandig ademen, starten de klinisch fysiotherapeuten de trainingsfase. “De ademspierkracht die iemand van nature heeft, is door de tijd aan de beademing verminderd. De ademspieren kun je met bepaalde oefeningen wel weer trainen. Daarnaast richten we ons op het opbouwen van de algemene spierkracht van het lichaam. Doel is dat mensen weer rechtop kunnen zitten, hun armen kunnen bewegen, een kopje kunnen vasthouden. En vervolgens: rechtop kunnen staan en langzaam beginnen met lopen. Juist omdat dit ziektebeeld zo onbekend is, moeten we proefondervindelijk ervaren hoe mensen reageren op training. Van mensen die een nieuwe heup krijgen, weten we inmiddels wel hoe snel ze bijvoorbeeld weer trap kunnen lopen. Maar bij COVID-patiënten is nog veel niet bekend én we kunnen niet bij iedere patiënt hetzelfde trainingsschema hanteren. Voor mij zijn het echte kippenvelmomenten als mensen na vier weken in een coma na zorgvuldige training en begeleiding weer rechtop zitten in een stoel of hun eerste stap buiten het bed zetten.’’

Vermoeidheid

In een multidisciplinair overleg wordt bepaald welke therapie een COVID-patiënt na deze fase nodig heeft. Naast de fysiotherapeut zijn daarbij onder meer een revalidatiearts, longarts, logopedist en ergotherapeut betrokken. Rutten: “Onze behandeling voor COVID-patiënten is in grote lijnen vergelijkbaar met de behandeling die andere IC-patiënten krijgen, want allen krijgen ze te maken met spierkracht- en conditieverlies. Het grote verschil tussen een ‘reguliere’ IC-patiënt en COVID-patiënten is echter dat deze laatste groep meestal zeer langdurig op de IC verblijft. Vermoeidheid is daardoor een grote factor in het hersteltraject.”

Spieropbouw

Die conclusie trekt ook (sport) fysiotherapeut en manueel therapeut Maarten Toll. Via Vitaal in Beweging kan iedereen, ook zonder doorverwijzing, terecht bij Maarten en zijn collega’s voor een revalidatietraject op maat. “Mensen kunnen worden doorverwezen door de huisarts of longspecialist, maar we zijn ook direct toegankelijk, zonder doorverwijzing. Zo heb ik nu patiënten onder behandeling die gelukkig niet in het ziekenhuis zijn beland met hun klachten, maar wel enkele weken flink ziek zijn geweest. Ze hebben nu moeite met re-integreren in het arbeidsproces omdat ze nog te veel beperkingen ervaren.” Vitaal in Beweging biedt mensen die COVID hebben gehad een op maat samengesteld programma. “Het revalidatietraject richt zich in grote lijnen op conditie- en spieropbouw, maar is natuurlijk afhankelijk van de klachten. Sommige mensen kunnen geen boodschappentas meer tillen, anderen vinden het lastig om hun energie over de dag te verdelen. Of ze zijn benauwd als ze de trap op lopen.”

Grillig

Net als klinisch fysiotherapeut Peter Rutten, merkt Maarten Toll op dat COVID-patiënten vaak een lang hersteltraject wacht. “Hoe dat kan, is nog niet duidelijk. De ziekte, maar ook het herstel ervan verloopt heel grillig. De één wordt harder getroffen door het virus dan de ander. En ook mensen die in goede conditie verkeerden, kunnen op de IC terecht komen. Maar juist de mensen die niet zijn opgenomen in het ziekenhuis en met milde klachten thuis konden uitzieken, hebben moeite met volledig herstellen. Dat is niet alleen onze indruk, maar het blijkt inmiddels ook uit onderzoek.”

Thuis herstellen

Toll adviseert mensen die thuis herstellen na milde klachten en na maanden nog steeds het gevoel hebben dat ze niet vooruit komen, om toch zoveel mogelijk het dagelijks leven op te pakken. “Maar ga zeker niet te intensief sporten om aan de conditie te werken. Wij raden matig intensief bewegen aan. Dat betekent dat je flink beweegt, maar je mag niet buiten adem raken. Stevig wandelen, fietsen, tuinieren en klussen zonder dat je begint te hijgen, zijn goede activiteiten.” Lukt het niet om er zelfstandig bovenop te komen, neem dan contact op met Vitaal in Beweging. “Inmiddels wordt herstelzorg na COVID ruimer vergoed via de basisverzekering: deze geldt voor zes maanden na de indicatiestelling voor maximaal vijftig fysiotherapie- of oefentherapiebehandelingen. Met een revalidatieprogramma op maat kunnen we winst behalen.”

Behoefte aan een traject op maat om te herstellen na corona? U kunt zonder verwijzing terecht bij Vitaal in Beweging. Neem contact op via secretariaatspm@viecuri.nl of 0478-522774 voor een intakegesprek. Of kijk voor meer informatie op deze webpagina over de corona-nazorg.