Voeding en de oudere patiënt

Ouder worden kan invloed hebben op uw eetlust en dorst. Dit kan ervoor zorgen dat u minder eet en drinkt dan nodig is. Dit heeft gevolgen voor uw voedingstoestand. Een goede voedingstoestand is erg belangrijk voor ouderen. Op deze pagina leest u waarom goede voeding belangrijk is. U vindt hier ook handige tips om gezond te blijven.

Voeding is een van de belangrijkste behoeften van de mens. Zonder voldoende eten en drinken kunt u ziek worden en uiteindelijk ernstige gezondheidsproblemen krijgen. Dit geldt voor zowel jonge als oudere mensen.

Goede voeding helpt u om in een goede conditie te blijven. Het zorgt ervoor dat u actief kunt blijven, zowel lichamelijk als geestelijk. Door gevarieerd en voldoende te eten, vermindert u het risico op problemen zoals gewichtsverlies, botontkalking (osteoporose), vallen, botbreuken, griep en andere aandoeningen. Gezonde voeding ondersteunt uw algehele welzijn en helpt u om vitaal en energiek te blijven.

Bij oudere mensen kunnen verschillende factoren ervoor zorgen dat eten en drinken niet meer zo vanzelfsprekend is als vroeger. Hier leest u welke problemen ouderen kunnen tegenkomen.

Ouderen kunnen moeite hebben met eten door:

• Verminderde smaak.

• Problemen met kauwen en slikken.

• Het gebruik van medicijnen.

• Obstipatie (verstopping van ontlasting).

• Eenzaamheid en depressie.

• Vergeetachtigheid.

• Problemen met lopen.

Ouderen kunnen moeite hebben met drinken door:

• Een verminderd dorstgevoel.

• Slikproblemen.

• Angst voor (nachtelijke) incontinentie en veel plassen

Hoe kunt u ondervoeding herkennen?

Als oudere mensen te weinig eten, kunnen ze ondervoed raken. Let op de volgende signalen van ondervoeding:

• Gewichtsverlies.
• Verlies van spierkracht.
• Bleke, droge en koude huid.
• Snel vermoeid.

Hoe kunt u uitdroging herkennen?

Bij onvoldoende drinken kunnen ouderen uitdrogen. Let op deze tekenen van uitdroging:

• Bleke, droge en koude huid.
• Droge tong, lippen en mond.
• Weinig plassen of donkere en sterk ruikende urine.
• Obstipatie (verstopping van ontlasting).
• Vermoeidheid.
• Verwardheid.

Als u een of meerdere van deze symptomen bij uzelf opmerkt, is het verstandig om contact op te nemen met uw arts of geriatrisch verpleegkundige. Zij kunnen controleren of u ondervoed of uitgedroogd bent en u zo nodig doorverwijzen naar een diëtist.

Wat zijn de gevolgen van ondervoeding en uitdroging?

Ondervoeding en uitdroging kunnen leiden tot:

• Meer kans op doorligwonden.
• Langzame genezing van wonden. 
• Meer kans op infecties.
• Botontkalking.

Het is dus belangrijk om ondervoeding en uitdroging te herkennen en te voorkomen om uw gezondheid te beschermen.

Voor een goede voeding en voldoende vochtinname is het belangrijk om dagelijks de volgende hoeveelheden te gebruiken:

Goede voeding en voldoende vocht houden uw gewicht stabiel en zorgen ervoor dat u fit blijft.

Wat kunt u zelf doen?

Om te zorgen dat u genoeg eet en drinkt, volgen hier enkele praktische tips:

Tips om voldoende te eten

• Eet regelmatig: Probeer elke 2 uur iets te eten, zodat u minimaal 6 keer per dag eet.

• Kies calorierijke tussendoortjes: Denk aan een handje noten, een plakje kaas of een toastje met vis.

• Neem regelmatig melkproducten als tussendoortje.

• Gebruik volle melkproducten en volvette kaas.

• Beleg uw brood rijkelijk: Gebruik veel kaas en/of vleeswaren.

• Gebruik dieetmargarine, olie of vloeibaar bak- en braadvet.

• Kies geen magere, halfvolle of light producten. Tenzij u dit met uw diëtist heeft afgesproken. 

Tips om voldoende te drinken

• Verdeel uw vochtinname: Drink de 12 glazen of kopjes over de dag.

• Varieer in smaken en temperaturen.

• Zoet: Kies limonade (siroop), vruchtensap, frisdrank, of gezoete melkdranken zoals vruchtenyoghurt. Let op: als u suikerziekte heeft, kies dan suikervrije (zero/light) varianten.

• Hartig: Drink bouillon, soep, tomatensap of groentesap. Let op: als u een zoutbeperkt dieet volgt, overleg dan met uw diëtist of deze dranken geschikt zijn.

• Warm: Alle soorten thee en koffie, warme (chocolade) melk.

• Koud: Melk, karnemelk, yoghurt(drankjes), (mineraal)water, ijsthee, alle soorten ijs, milkshake.

Het belang van beweging

Beweging is essentieel voor uw gezondheid. Het helpt om de voedingsstoffen uit uw voeding, zoals energie en eiwitten, optimaal te benutten. Hierdoor blijft uw spiermassa in stand en blijft u in een goede conditie.

Door regelmatig te bewegen, blijft uw lichaam actief. Dit omvat ook activiteiten zoals lichamelijke verzorging, naar het toilet gaan, huishoudelijke taken en het lopen met een rollator. Al deze vormen van beweging dragen bij aan een goede gezondheid.

Als u hulp nodig heeft bij het bewegen, kunt u een fysiotherapeut inschakelen. Deze professional kan u begeleiden en adviseren over de beste manier van bewegen voor uw situatie.

Gewichtsverlies komt vaak voor en kan uw gezondheid en herstel nadelig beïnvloeden. Het is belangrijk om uw gewicht goed in de gaten te houden. Zo kunt u sneller herstellen en blijven uw behandelingen effectief.

• Weeg uzelf één keer per week: Kies een vaste dag en tijd.
• Noteer uw gewicht.
• Bespreek gewichtsverlies met uw arts of geriatrisch verpleegkundige.

Tips bij gewichtsverlies

• Beleg uw brood royaal met vlees, kaas, ei, of pindakaas.
• Drink melkproducten bij de maaltijd of neem tussendoor een melkproduct. Denk aan melk, chocolademelk of yoghurtdrank in plaats van thee of koffie.
• Eet en drink vaker tussendoor, naast de drie hoofdmaaltijden. 
• Concentreer uw voeding, zonder dat de hoeveelheid groter wordt: 

• Volle melkproducten gebruiken: Kies voor volle melk en melkproducten, volvette kaas of roomkwark.
• Voeg ongeklopte slagroom toe: Doe dit in koffie, melkproducten, soep, saus en aardappelpuree.
• Gebruik extra boter of margarine: Doe dit bij warme maaltijden, groente, puree en stamppot.
• Besmeer brood dik met roomboter of dieetmargarine.
• Voeg extra suiker of honing toe: Doe dit in thee, koffie, melk, pap, pudding, milkshake, fruit uit blik en vruchtenmoes.
• Gebruik druivensuiker of Fantomalt: Deze leveren evenveel energie als suiker, maar smaken minder zoet. Verkrijgbaar bij supermarkt, drogist en apotheek.

Voorbeelden van tussendoortjes

• Beschuit of cracker met dieetmargarine of roomboter en beleg.
• Een snee krentenbrood met dieetmargarine of roomboter en een plakje kaas.
• Een broodje met dieetmargarine of roomboter en salade, zoals zalmsalade, kipsalade, eiersalade, of een stukje ‘koud’ vlees van de warme maaltijd.
• Plak ontbijtkoek met dieetmargarine of roomboter.
• Een plak cake of een stukje vlaai.
• Sultana, Liga Milkbreak of Evergreen.
• Blokjes kaas of worst, vleeswaren uit het vuistje.
• Een schaaltje volle vla of kant en klare yoghurt- en kwarktoetjes.
• Een milkshake gemaakt van melk, yoghurt of kwark gemixt met ijs, vruchtenmoes of vruchtensap en gezoet met (druiven)suiker, honing, jam of limonadesiroop ,en een scheutje room of crème fraîche.
• Room- of soft-ijsje.
• Een koekje, stukje chocola of iets te snoepen.

Tips bij slechte eetlust

• Eet vaker kleine porties: Grote hoeveelheden kunnen tegenstaan.
• Maak maaltijden aantrekkelijk: Zorg dat het eten er goed uitziet en lekker ruikt. 
• Heeft u last van een droge mond: Zuig dan op een snoepje of neem kauwgum. Dit stimuleert de speekselvorming.
• Varieer voldoende: Wissel koude gerechten af met warme en zoete met hartige gerechten.

Vermoeidheid kan ervoor zorgen dat u geen zin of energie heeft om te eten. Dit kan komen door ziekte of een behandeling. Niet eten maakt dat u zich slechter gaat voelen. Het is belangrijk om toch goed te eten.

Tips bij vermoeidheid

• Rust voor de maaltijd: Zorg dat u niet te moe bent voordat u gaat eten. Rust ongeveer 30 minuten voor de maaltijd.

• Eet op uw beste moment: Gebruik de grootste maaltijd op het dagdeel waarop u zich het beste voelt.

• Bereid eten van tevoren: Maak het eten ruim van tevoren klaar of vraag iemand om u te helpen koken.

• Maak het ontbijt eventueel de avond van tevoren al klaar.

• Kies makkelijk te bereiden eten: Gebruik voorgesneden groenten, vlees met een korte bereidingstijd, diepvriesmaaltijden voor de magnetron, eenpansgerechten en kant-en-klare nagerechten.

• Maak gebruik van een maaltijdservice of bedrijven die diepvriesmaaltijden thuisbezorgen.

• Eet makkelijk te kauwen voedsel: Kies voor zacht vlees zoals gehakt en tartaar, vis, zacht gekookte groenten, stamppot, maaltijdsoep, pap en pudding.

• Eet langzaam en rustig: Slik een hap in één keer door en adem diep in voordat u de volgende hap neemt.

Heeft u moeite met slikken, verslikt u zich vaak of heeft u het gevoel dat eten niet goed zakt? Bespreek dit altijd met uw arts of geriatrisch verpleegkundige. Slikproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben en het is belangrijk dat deze onderzocht worden. Zo kunnen we de juiste maatregelen nemen.

Aanvullende dieetproducten

Als u niet genoeg kunt eten, zijn er speciale dieetproducten die uw voeding kunnen aanvullen of vervangen. Dieetproducten zijn er in verschillende vormen, zoals drinkvoeding, toetjes of poeder. Drinkvoeding is geconcentreerde voeding op basis van melk, yoghurt of vruchtensap. Dit is bevat veel energie, eiwit en is verrijkt met vitamines en mineralen. Er zijn ook producten die uw gewone voeding kunnen aanvullen, zoals eiwitrijke drankjes, toetjes, eiwitrijk poeder en koolhydraatrijke poeders zoals druivensuiker en Fantomalt. Deze poeders zijn verkrijgbaar in verschillende smaken en kunnen worden toegevoegd aan dranken of gerechten. 

Als u dieetproducten wilt gebruiken, overleg dan altijd met uw diëtist. Uw diëtist kan beoordelen of u het dieetproduct nodig heeft en u adviseren over de hoeveelheid en het soort dieetproduct dat het beste bij u past. Dieetproducten zijn verkrijgbaar via de apotheek, thuiszorgwinkel of gespecialiseerde bedrijven. 

Eten is een sociaal gebeuren. "Zien eten, doet eten." Probeer daarom samen te eten, bijvoorbeeld met uw partner, familie of buren. Informeer ook naar mogelijkheden om in de buurt gezamenlijk warm te eten, bijvoorbeeld in een nabijgelegen verzorgingshuis.

Advies en begeleiding nodig?

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen of wilt u een persoonlijk voedingsadvies? Het is dan verstandig om een diëtist te raadplegen. Uw arts kan u doorverwijzen.

Wilt u een warme maaltijd zonder te koken? Er zijn verschillende mogelijkheden: 

Maaltijdservice Noord-Limburg

U kunt gebruik maken van de maaltijdservice Noord-Limburg. Voor meer informatie, bel de klantenservice op (0478) 51 73 73.

Supermarkt

Koop diepvries- of koelverse kant-en-klaarmaaltijden bij de supermarkt. Deze zijn makkelijk te bereiden in de magnetron.

Slager

Bij de slager kunt u verse kant-en-klaar vlees- of kipgerechten kopen. Combineer deze met een boterham, magnetron rijst (supermarkt), aardappelpuree (uit een zakje) en rauwkost zoals komkommer of tomaat.

Omgeving

Vraag iemand uit uw omgeving om voor u te koken. Informeer ook bij een nabijgelegen verzorgingshuis naar de mogelijkheden.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: