Compartimentsyndroom

Het compartimentsyndroom (in het Engels: CECS, chronic exertional compartment syndrome) is een aandoening waarbij de druk in een spiercompartiment (een groep spieren omgeven door een stevig vlies) te hoog oploopt tijdens lichamelijke inspanning. Hierdoor ontstaan pijn, een strak gevoel, maar ook andere klachten zoals tintelingen of spierzwakte. Het komt het meest voor bij sporten zoals hardlopen, voetbal, hockey of schaatsen.

Bij het compartimentsyndroom zit het spiervlies te strak om de spieren en dit rekt onvoldoende mee bij inspanning. Dit geeft bij inspanning een gespannen of drukkend gevoel aan het onderbeen.
Een compartimentsyndroom kan ontstaan in verschillende spiergroepen (zie abeelding). Er zijn een aantal varianten van het compartimentsyndroom: 

• aan de voorste scheenbeenspier (blauwgekleurde spiergroep);
• aan de diepe kuitspier (paars);
• aan de de spier aan de buitenzijde van het onderbeen (groen).
• Soms komt het voor in slechts één spier maar dit kan ook in meerdere spiergroepen tegelijkertijd voorkomen. Het compartimentsyndroom komt vaak voor aan beide onderbenen.

Het compartimentsyndroom heeft de volgende oorzaken:

•        Herhaalde of langdurige belasting van de spieren

• Snelle spiergroei zonder dat het omliggende weefsel zich kan aanpassen

• Anatomische aanleg: een strak of stug spiervlies (“fascie”)

 Het compartimentsyndroom komt vaker voor bij:

• Plotselinge toename van trainingsduur of intensiteit.

• Beginnen met hardlopen.

• Platvoeten of doorgezakte voeten.

• Verkeerde looptechniek met een uitgesproken haklanding.

• Training op oneffen terrein.

• Lopen op zeer harde of zeer zachte ondergrond.

• Verkeerde schoenen.

• Onbalans in beenspieren.

Meestal is de diagnose snel duidelijk. Als er toch twijfel is, kan de arts een drukmeting in de spieren uitvoeren. De sportarts doet deze drukmeting. Tijdens de meting krijgt u een plaatselijke verdoving. Daarna brengt de arts met een naald een klein slangetje in de spier. Het slangetje zit aan een drukmeter. De druk wordt in rust en bij inspanning gemeten. Tijdens de meting loopt u op een loopband. Als er een te hoge druk wordt gemeten heeft u het compartimentsyndroom.

De basisbehandeling van het compartimentsyndroom bestaat uit een aantal adviezen. Meestal wordt u begeleid door een fysiotherapeut.

De adviezen bij een basisbehandeling van het compartimentsyndroom:

• Verander uw looptechniek.
• Een fysiotherapeut kan helpen met oefeningen om activiteiten rustig op te bouwen. Een fysiotherapeut kan bijvoorbeeld advies geven over gerichte krachttraining van de been- en heupspieren.
• Bij een toegenomen spierspanning in uw kuit kan een massage helpen. Hiervoor kunt u terecht bij een sportmasseur. U kunt ook een foamroller gebruiken. Verder kunt u rekoefeningen doen.
• Steunzolen helpen bij een platvoet of doorgezakte voet.
• Doseer de sportbelasting zodat klachten minder optreden.

Het compartimentsyndroom heeft de volgende symptomen:

• Pijn in het onderbeen binnen 30 minuten na start van een training of inspanning.
• Klachten worden minder als u stopt met de training of inspanning (meestal binnen enkele minuten).
• Gespannen onderbeenspieren, een strak gevoel, pijn en verzuring.
• Soms tintelingen of een dof gevoel.

Het herstel van het compartimentsyndroom is afhankelijk hoe erg uw klachten zijn. Bij milde klachten heeft u alleen klachten tijdens flink sporten. Met een aanpassing van de belasting kunnen uw klachten meestal snel verbeteren. Een onbehandeld compartimentsyndroom gaat niet vanzelf over.

Worden uw klachten niet minder nadat u bovenstaande adviezen heeft gevolgd? Een operatie kan dan nodig zijn. Tijdens de operatie wordt het vlies dat om het compartiment zit, geopend. Hierdoor kan de spier weer normaal opzwellen bij inspanning. Deze operatie wordt een ‘fasciotomie’ genoemd. Het succespercentage is afhankelijk van diverse factoren, zoals een lang bestaand compartimentsyndroom of meerdere spiercompartimenten met compartimentsyndroom. Het behandelsucces bij een operatie aan het voorste compartiment (90%) is hoger dan bij het achterste compartiment (71%).

De operatie gebeurt in dagbehandeling. U kunt kiezen voor volledige narcose, of wakker blijven met een ruggenprik. Dagbehandeling betekent dat u enkele uren na de operatie weer naar huis kunt. U krijgt dan instructies mee naar huis voor uw verdere herstel na de operatie.

In de onderarmen kan het chronisch compartimentsyndroom ook voorkomen: we zien het dan vooral bij sporten als motorcross, roeien, en bergbeklimmen.

Motorcrossers bijvoorbeeld kunnen last krijgen van een opgepompte arm, ook wel “arm pump" genoemd. Bij motorcross komt dit veel voor door de intense en herhaalde belasting van de onderarmspieren tijdens het vasthouden en bedienen van het stuur en de remmen. Ook hier zit bij inspanning de spier te strak in zijn vlies waardoor de druk in de onderarmspieren te hoog oploopt. Dit veroorzaakt pijn, zwakte, oncontroleerbare vingers en soms gevoelloosheid in de hand. Een compartimentsyndroom aan de onderarm kunnen we goed verhelpen met een operatie, fasciotomie genoemd.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: