Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een aandoening die langzaam erger wordt. In de hersenen ontstaat een tekort aan dopamine. Deze stof is belangrijk voor verschillende functies in de hersenen, zoals bewegen. Veelvoorkomende klachten zijn trillen, stijfheid en traag bewegen. Er kunnen ook andere klachten optreden. Uw arts of de Parkinsonverpleegkundige vertelt u hier graag meer over.

 

De ziekte van Parkinson is niet te genezen of af te remmen. De klachten kunnen wel behandeld worden. Vaak starten we met een behandeling als de klachten uw dagelijks leven beïnvloeden.

Hieronder leest u meer over behandelingen met medicijnen.

Medicijnen innemen met vocht

Neem uw medicijnen altijd in met vocht, bijvoorbeeld met water. Als u een tablet droog doorslikt, wordt het medicijn minder goed opgenomen. Ook kan uw maag geïrriteerd raken. Heeft u moeite met slikken? Dan kan koud water of koude appelmoes helpen. Koude producten verbeteren de slikreflex en verkleinen de kans op verslikken.

Neem uw medicijnen op tijd in

Het is belangrijk dat u uw Parkinsonmedicatie op vaste tijden inneemt. Zo voorkomt u schommelingen in het effect en voelt u zich meestal beter. Zeker bij een nieuw medicijn is het belangrijk om het volgens voorschrift te gebruiken. Dan merkt u goed wat het effect is, zowel direct als gedurende de dag. Bespreek uw ervaringen met de arts. Zo nodig past hij samen met u het schema aan.

Wat als u uw medicijnen bent vergeten?

Als u een dosis bent vergeten, houd dan de gebruikelijke tijd aan tussen twee innames. Neem geen dubbele dosis. Dit kan tot bijwerkingen leiden.

Overleg bij vragen

Heeft u vragen over uw medicijnen, zoals werking, dosering of innametijd? Neem dan contact op met uw neuroloog of Parkinsonverpleegkundige. Verander nooit zelf iets aan uw medicatie. Stop ook niet zomaar. Dit kan uw klachten verergeren. Overleg altijd met uw arts of apotheker.

Bijwerkingen van medicijnen

Elk medicijn kan bijwerkingen geven. De ernst hangt af van uw leeftijd, gezondheid en andere medicijnen die u gebruikt. Ouderen zijn meestal gevoeliger voor bijwerkingen. Overleg met uw arts als u ergens last van heeft. Laat uw apotheker regelmatig controleren of al uw medicijnen goed samengaan. Dat geldt ook voor medicijnen die u krijgt van een andere arts of zelf koopt bij de apotheek.

Wat te doen bij bijwerkingen

Wacht bij milde bijwerkingen eerst af of ze vanzelf verdwijnen. Geef het ongeveer twee weken. Veranderen de klachten niet of nemen ze toe? Neem dan contact op met uw neuroloog. Samen bespreekt u welke stappen nodig zijn.

Wat kunt u zelf doen bij bijwerkingen?

U kunt sommige bijwerkingen beperken met voeding of leefregels. Een paar tips:

• Heeft u een raar gevoel op de maag? Ga even liggen of neem wat gember.

• Heeft u last van obstipatie? Eet vezelrijke voeding zoals rode bieten, kiwi, peulvruchten, spinazie, rabarber en zuidvruchten. Ook lijnzaad bij het ontbijt helpt. Voor voedingsadviezen kunt u overleggen met een diëtiste.

• Drink genoeg, minimaal 1,5 liter per dag. Dat helpt tegen verstopping én verkleint de kans op een blaasontsteking.

• Beweeg voldoende en ga regelmatig naar buiten.

• Bent u duizelig? Sta dan langzaam op. Ga eventueel even liggen. Soms helpen steunkousen, maar overleg dit eerst met uw arts.

• Voor voedingsadvies kunt u terecht bij een diëtist

Vindt u het lastig om op tijd aan uw medicijnen te denken? Dan kan een medicijndoos met signaalfunctie een goede oplossing zijn. Deze geeft een geluid of lichtsignaal wanneer het tijd is om uw medicijnen in te nemen. Meer informatie over medicijndozen met signaalfunctie (met ruimte voor een dagdosering) vindt u bij de Parkinson Vereniging:
030 6561369

info@parkinson-vereniging.nl

 

Het is ook mogelijk om uw medicijnen per week te laten klaarzetten door uw apotheek. Is deze service daar niet beschikbaar? Dan kunt u dit via de wijkverpleegkundige van uw thuiszorgorganisatie regelen.

Daarnaast is er een medicatieoverzicht waarop u precies kunt zien welke medicijnen u wanneer moet innemen. Heeft u dit overzicht nog niet? Vraag er dan naar bij uw arts of Parkinsonverpleegkundige.

Uw neuroloog schrijft medicijnen voor op basis van uw klachten en leeftijd. Het kan even duren om het juiste middel en de juiste dosering te vinden. Ieder mens reageert anders op medicijnen. Het is vaak zoeken naar een goede balans tussen werking en bijwerkingen.

Er zijn verschillende groepen medicijnen die worden gebruikt bij de ziekte van Parkinson. In de eerste fase zijn vooral levodopa en dopamine-agonisten belangrijk.

Levodopa 

Wat is levodopa?

Levodopa is een stof die in de hersenen wordt omgezet in dopamine. Dopamine is nodig om soepel te kunnen bewegen. Levodopa vult het tekort aan dopamine aan. In de medicijnen wordt levodopa gecombineerd met carbidopa of benserazide. Deze stoffen zorgen ervoor dat levodopa pas in de hersenen wordt omgezet, en niet al eerder in het lichaam.

Verschillende vormen van levodopa

Levodopa is verkrijgbaar in verschillende vormen:

• Sinemet: levodopa met carbidopa

• Sinemet CR: als Sinemet, maar met vertraagde afgifte

• Madopar: levodopa met benserazide

• Madopar HBS: Madopar met vertraagde afgifte

• Madopar Dispers: Madopar met snelle afgifte

Wanneer krijgt u Levodopa ? 

Levodopa wordt voorgeschreven afhankelijk van uw klachten en leeftijd. Meestal start u met de normale afgifte.

• De vertraagde vorm (CR of HBS) wordt gebruikt bij nachtelijke klachten.

• De snelle vorm (zoals Madopar Dispers) kan helpen bij ochtendstijfheid of om snel op gang te komen.

Naarmate de ziekte voortschrijdt, kan de werking van levodopa onvoorspelbaar worden. U kunt dan last krijgen van zogenoemde on-off klachten.

• In een on-fase werkt de medicatie goed en kunt u zich soepel bewegen.

• In een off-fase werkt de medicatie minder goed en kunt u stijf, traag of trillend zijn.

Ook kunnen dyskinesieën ontstaan: overbeweeglijkheid als reactie op de medicatie. Bespreek deze klachten altijd met uw neuroloog. Aanpassing van de medicatie kan dan nodig zijn.

Inname en tijdstip van inname 

• Neem levodopa een half uur voor of een uur na de maaltijd.

• Neem levodopa niet in tijdens of direct na de maaltijd. (De opname vindt plaats in de dunne darm en verloopt sneller als deze niet gevuld is met voedsel).

• Eiwitrijke producten zoals melk of vlees kunnen de opname in de darm blokkeren.

• Vruchtensap kan juist de opname verbeteren.

• Overleg altijd met uw arts over de juiste innametijd.

• Madopar Dispers lost u eerst op in water of (koolzuurhoudend) vruchtensap, en drinkt u daarna op.

Bijwerkingen van levodopa

Levodopa kan bijwerkingen geven, zoals:

• Overmatige bewegingen (dyskinesieën)

• Levendige dromen of hallucinaties

• Misselijkheid of sufheid

Dopamine agonisten 

Wat zijn dopamine-agonisten?

Dopamine-agonisten zijn medicijnen die lijken op dopamine en de werking van dopamine in de hersenen nabootsen. Ze kunnen als alternatief of als aanvulling op levodopa worden voorgeschreven.

Voorbeelden van dopamine-agonisten:

• Pramipexol

• Ropinirol

• Rotigotine

• Apomorfine

Bijwerkingen van dopamine-agonisten

Mogelijke bijwerkingen zijn:

• Misselijkheid

• Lage bloeddruk

• Sufheid of verwardheid

• Slaapstoornissen

• Hallucinaties

• Veranderingen in gedrag en gevoeligheid voor verslavingen en seksuele hyperactiviteit.

Wat als de medicijnen niet voldoende werken? 

Als uw klachten onvoldoende verbeteren met de huidige medicijnen, bespreekt de neuroloog andere mogelijkheden met u. Soms worden andere medicijnen geprobeerd. In een verder gevorderd stadium kan ook een zogeheten 'advanced therapy' worden ingezet. Uw neuroloog of Parkinsonverpleegkundige informeert u hierover.

Komen mijn klachten door de ziekte of door de medicijnen?

Sommige klachten kunnen komen door de ziekte van Parkinson zelf, maar ook een bijwerking zijn van de medicijnen. Denk aan:

• Lage bloeddruk

• Plasdrang

• Hallucinaties

• Impotentie

• Pijn

• Slaapproblemen

• Geheugenstoornissen

• Neiging tot vallen

• Depressieve gevoelens

Het patroon en het verloop van de klachten zijn belangrijk om de oorzaak te bepalen. Uw arts bespreekt samen met u wat de beste aanpak is. Daarbij wordt steeds een afweging gemaakt tussen werking en mogelijke bijwerkingen van medicijnen.

Heeft u vragen over uw medicijnen, zoals het type medicijn, de dosering, bijwerkingen of aanpassingen in het gebruik? Neem dan contact op met uw behandelend neuroloog. U kunt ook terecht bij uw apotheker voor advies.

De Parkinsonverpleegkundige helpt u graag bij vragen over de invloed van het medicijngebruik op uw dagelijks functioneren.