Cognitieve communicatiestoornis

Een logopedist houdt zich bezig met onderzoek, voorlichting en behandeling van stoornissen op het gebied van spraak, taal, communicatie, ademhaling, stemgebruik, gehoor, kauwen en slikken.

Op deze pagina kunnen u en de mensen om u heen, lezen wat een cognitieve communicatiestoornis is en wat de logopedist voor u kan betekenen.

Cognitie is het denkvermogen. Hier valt onder andere onder: aandacht, verwerken van prikkels en informatie, geheugen, taal, denken, redeneren, plannen, organiseren.

Cognitieve communicatiestoornissen worden veroorzaakt door hersenletsel. Iemand met deze stoornissen lijkt niet taalgestoord, maar er kunnen verborgen communicatieproblemen aanwezig zijn. Dit kan voorkomen bij zowel het begrijpen van taal als bij het spreken. 

Cognitieve communicatiestoornissen worden vaak onderschat.

Cognitieve communicatiestoornissen kunnen ontstaan bij bepaalde hersenbeschadigingen, zoals een:

• cerebrovasculair accident (CVA of beroerte)
• hersentrauma (bijvoorbeeld door een ongeluk of na een hersenoperatie)
• hersentumor

Bij een cognitieve communicatiestoornis kunnen er problemen zijn met het begrijpen van de taal, met het uiten van de taal en/of het toepassen van de communicatieregels.

Bij begripsproblemen

• begrijpen van humor, spreekwoorden of figuurlijke taal
• begrijpen van instructies
• volgen van gesprekken, of dit minder lang vol kunnen houden
• onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken
• vertraagde informatieverwerking
• begrijpen van de betekenis van een verhaal, als die afgeleid moet worden uit de context
• kunnen herkennen van de verhaallijn

Bij problemen in de taalexpressie

• breedsprakigheid
• moeite om tot de kern te komen
• van onderwerp veranderen zonder reden
• woordvindingsproblemen
• een gestoorde verhaalstructuur of van het onderwerp afdwalen
• toevoegen van onnodige details
• moeite met het uitdrukken van emoties
• verminderd initiatief in spreken
• monotone spraak en vlakke gezichtsuitdrukking

Bij problemen met de communicatieregels

• in de reden vallen of niet aan het woord laten
• minder rekening houden met de luisteraar
• minder of geen oogcontact maken
• minder aandacht hebben (luistergerichtheid)
• adequaat beoordelen van de sfeer van een situatie
• ongepaste of ongenuanceerde uitspraken doen

De logopedist zal tijdens haar onderzoek kijken naar de volgende functies:

• een gesprek voeren
• woordvinding
• benoemen en opnoemen
• logisch redeneren
• verhaalstructuur herkennen
• samenvatten
• spreekwoorden

Bij het onderzoek richt de logopedist zich niet alleen op de stoornissen en beperkingen, maar ook op de mogelijkheden.

Na dit onderzoek heeft de logopedist een beeld van uw problemen. De logopedist bespreekt met u de mogelijkheden om de communicatie te verbeteren. De logopedist kan ook informatie en adviezen geven aan de mensen om u heen.

U beslist samen met de logopedist waar u aan gaat werken. De behandeling kan individueel of in groepsverband plaatsvinden. Het resultaat van de therapie is afhankelijk van vele factoren en is daarom moeilijk voorspelbaar.

Bij cognitieve communicatiestoornissen heeft de persoon zelf soms geen hulpvraag, omdat het ziekte-inzicht verminderd is. In dat geval zal de logopedist ook veel de directe omgeving betrekken in de therapie en hen begeleiden. 

Ter ondersteuning van het taalbegrip

• Zorg voor zo min mogelijk afleiding.
• Maak zoveel mogelijk gebruik van concrete taal, om verkeerde interpretatie te voorkomen.
• Spreek in korte zinnen met één boodschap tegelijk.
• Geef de tijd om de boodschap/ informatie te verwerken.
• Herhaal puntsgewijs wat er besproken is.
• Schrijf kernwoorden of een samenvatting op.

Ter ondersteuning van de taalexpressie

• Leidt nieuwe onderwerpen in.
• Bij afdwalen: leidt door vragen te stellen steeds terug naar het gespreksonderwerp.
• Bij breedsprakigheid: onderbreek met een korte vraag over het onderwerp.

Ter ondersteuning van de communicatieregels

• Ga niet in discussie.
• Vraag om oogcontact.
• Maak samen afspraken over wat acceptabel is en wanneer ingrijpen gewenst is. 

Wanneer na ontslag uit het ziekenhuis logopedische begeleiding gewenst is, zal een overdracht verstuurd worden naar de logopedist in het revalidatiecentrum, verpleeghuis of vrije vestiging.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: