Inleiding
U heeft het advies gekregen om een zout-, fosfaat- en kaliumarm dieet te volgen. Hieronder vindt u belangrijke informatie en praktische adviezen om dit dieet in uw dagelijkse leven toe te passen.
Zoutarme voeding: basisregels
Het is belangrijk om uw zoutinname te beperken. Dit doet u door:
- Geen zout toe te voegen tijdens het koken.
- Gebruik te maken van verse of gedroogde kruiden en specerijen om uw gerechten op smaak te brengen.
- Zoute smaakmakers zoals maggi, ketjap, sojasaus of bouillonblokjes te vermijden.
- Te kiezen voor onbewerkte voedingsmiddelen en deze op smaak te brengen met ongezouten kruiden en specerijen.
- Let op termen zoals ‘natriumarm’, ‘ongezouten’, en ‘zoutarm’ op verpakkingen. Dit helpt u bij het maken van de juiste keuzes.
- Zoutrijke tussendoortjes zoals drop, gevulde koek en chips te vermijden.
- Voorzichtig te zijn met natriumarme dieetproducten zoals dieetzout, ve-tsin en aromat, omdat deze vaak kalium bevatten.
Fosfaatarme voeding: basisregels
Er zijn veel voedingsmiddelen die veel fosfaat bevatten. Denk hierbij aan:
- Melk en melkproducten
- Kaas en smeerkaas
- Vlees, kip en vis
- Eieren
- Peulvruchten zoals bruine en witte bonen, kapucijners en linzen
- Noten en pinda’s
- Chocolade
- Frites
- Vleesvervangers, zoals Quorn en Valess
- Bier en cola
- Bewerkte producten zoals kant-en-klaar maaltijden, pizza, hamburger, knakworst en sausmixen.
Fosfaat komt vaak voor in voedingsmiddelen die veel eiwit bevatten. Eet u minder eiwit, dan eet u meestal minder fosfaat. Het is wel belangrijk om voldoende eiwitten binnen te krijgen om uw conditie en spierkracht te behouden. Daarom is het verstandig om de verschillende eiwitrijke producten af te wisselen. Zo bevatten (smeer)kaas en melkproducten meer fosfaat dan vlees, vis, kip en ei.
Volkoren producten bevatten ook fosfaat, maar dit fosfaat wordt minder goed door het lichaam opgenomen. U kunt volkoren producten dus gewoon blijven eten.
E-nummers kunnen ook fosfaat bevatten. Let op woorden als ‘fosfor’ of ‘fosfaat’ in de naam, zoals bij fosforzuur, natriumfosfaat of polyfosfaten. Fosfaat uit E-nummers wordt bijna volledig door het lichaam opgenomen (90-100%). Door bewust te kiezen voor verse en onbewerkte voedingsmiddelen, beperkt u de inname van fosfaat.
Zelfs met een aangepast dieet is het soms lastig om het fosfaatgehalte te verlagen. Uw arts of diëtist kan dan fosfaatbinders voorschrijven. Deze medicijnen zorgen ervoor dat het fosfaat uit uw voeding in uw maag en darmen wordt gebonden. Hierdoor wordt het fosfaat niet in uw bloed opgenomen.
Het is belangrijk om de fosfaatbinders op het juiste moment in te nemen. Neem deze in zoals afgesproken met uw arts of diëtist, bij voorkeur tijdens de hoofdmaaltijden. Soms is het nodig om deze ook in te nemen bij tussendoortjes. Een juiste inname van de fosfaatbinders zorgt ervoor dat de fosfaatbinder met het voedsel in uw darmen terechtkomt. Op die manier kan het meeste fosfaat worden gebonden en het verlaat het uw lichaam via de ontlasting.
Kaliumarme voeding: basisregels
Bij het volgen van een kaliumarm dieet is het belangrijk om te letten op de hoeveelheid kalium in uw voeding. Dit doet u door:
- Groenten en aardappelen in ruim water te koken. Hierdoor gaat ongeveer een derde deel van het kalium verloren. Snijd het in kleinere stukken voor een groter effect.
- Geen kookvocht te gebruiken voor het maken van saus of soep, omdat dit vocht veel kalium bevat.
- Groenten kort te koken voor het roerbakken om het kaliumgehalte te verlagen.
- Rijst of pasta te kiezen in plaats van aardappelen, omdat deze minder kalium bevatten.
- Op te letten met gerechten zoals stamppot en frites, die veel kalium bevatten.
- Groenten af te wisselen, omdat de hoeveelheid kalium per soort verschilt. Spinazie bevat 2 keer zoveel kalium en postelein zelfs 3 keer zoveel kalium in vergelijking tot een gemiddelde portie groente.
- Rauwkost te eten in kleinere hoeveelheden, omdat dit meer kalium bevat dan gekookte groente.
- Te kiezen voor fruitsoorten met een laag kaliumgehalte, en af te wisselen tussen verschillende soorten.
Als u een keer een kaliumrijk product wil eten is dit geen probleem. Het is dan wel belangrijk om tijdens de rest van de dag hier rekening mee te houden door bijvoorbeeld geen koffie te drinken of maar 1 portie kaliumarm fruit te eten. Zo blijft de hoeveelheid kalium goed in balans.
Dieetzout en mineralenzout bevatten vaak kalium in plaats van natrium. Dit is niet geschikt als u een kaliumbeperkt dieet volgt. Controleer daarom altijd de verpakking op vermeldingen zoals ‘kaliumzout’ of E50, en vermijd producten met deze ingrediënten.
Let op! Het laten weken van aardappelen in water voor het koken werd vroeger aangeraden om het kaliumgehalte te verlagen. Dit blijkt echter niet zo effectief te zijn. Er gaat slechts een klein deel van het kalium verloren en daarnaast vermindert het ook de hoeveelheid andere belangrijke stoffen zoals mineralen en vitamine C. Bovendien kan het weken de smaak van de aardappelen nadelig beïnvloeden. Het is dus niet nodig om aardappelen in water te laten weken.
Wees zuinig met het gebruik van zout-, fosfaat- en kaliumrijke producten
Onderstaande voedingsmiddelen zijn ingedeeld in de twee kolommen ‘toegestaan’ en ‘niet toegestaan’. Gebruik vooral voedingsmiddelen uit de categorie ‘toegestaan’. Dit helpt u om uw zout-, fosfaat- en kaliuminname te beperken.
Toegestaan |
Niet toegestaan |
|
|---|---|---|
Brood |
Beschuit, bruin broodje (hard/zacht), bruinbrood, crackers, cruesli, knäckebröd, muesli, notenbrood, ontbijtkoek, roggebrood (licht/donker), speltbrood, stokbrood, toastje, volkorenbrood, volkoren zuurdesembrood, witbrood |
Amandelbroodje, (ham-kaas)croissant, cornflakes, drinkontbijt, fruitontbijt, kaas-uienbrood, krentenbrood met/zonder spijs, pitabroodje, pizzabrood, saucijzenbroodje, wit broodje (hard/zacht), worstenbroodje, wraps |
Vleeswaren |
Achterham (gegrild), beenham, bloedworst, boterhamworst, casselerrib, cornedbeef, (vegetarische) filet americain, fricandeau, gebraden gehakt, ham, grillworst, kalkoenfilet, katenspek, kipfilet, leverkaas, palingworst, roompaté, rosbief, schouderham, worstsoorten als gekookte worst en smeerleverworst, zure zult |
Bacon, boerenmetworst, cervelaat, chorizo, kant-en-klare vlees- vis- kip- en eiersalades, knakworst, (licht) gezouten runderrookvlees, ontbijtspek, ossenworst, pekelvlees, rauwe ham, rookspek, rookworst, salami, snijworst, theeworst, Turkse worst |
Kaas |
Boursin, brie, geitenkaas (vers), gruyère, hüttenkäse, Maaslander, mascarpone, 30+ Milner, MonChou, Ricotta, roomkaas (zoals Boursin) zuivelspread (zoals Philadelphia) |
Alle soorten gewone kaas, blauwaderkaas, camembert, Emmentaler, feta, geitenkaas (hard), Gorgonzola, Heksenkaas, Kees kaas, komijnekaas, korstloze kaas, 20+ en 40+ Friese nagelkaas, Limburgse kaas, Maasdammer, mozzarella, oude kaas, Parmezaanse kaas, rookkaas, Roquefort, schapenkaas, smeerkaas, Stilton, Turkse kaas, witte kaas, Zwitserse strooikaas |
Ei |
Ei en omelet zonder zout |
- |
Zoet beleg |
Chocoladehagelslag (melk), chocoladepasta (wit/melk), chocolade vlokken (melk), honing, jam, keukenstroop, kokosbrood, muisjes, vruchtenhagelslag, schuddebuikjes, speculoos |
Appelstroop, chocoladehagelslag (puur), chocoladepasta (puur), chocoladevlokken (puur), marmite, perenstroop |
Hartig beleg |
Groente- en sandwichspread |
Hummus, pindakaas, (kant-en-klare) salades, tahin (sesampasta) |
Melk en melkproducten: Gebruik niet meer dan een halve liter per dag |
Crème fraîche, geitenyoghurt, kefir, koffiemelk, koffiemelkpoeder, koffieroom, kookroom, pap, slagroom, vla, zelfgemaakte milkshake, roomijs, Yakult, yoghurt, yoghurtijs, zure room |
Breaker, chocolademelk, chocolademousse, chocolade vla, Griekse yoghurt, hangop, gecondenseerde melk, (karne)melk (met fruitsmaak), (vruchten)kwark, kant en-klare melk (met fruitsmaak), milkshake, kookpudding (zoals Saroma of Bourbon), pudding, sojamelk, sojavla, Skyr, Turkse yoghurt (zoals Ayran), vla, vruchtenyoghurt, yoghurtdrank |
Fruit |
Aardbeien, abrikozen, ananas, appel, appelmoes, blauwe bessen, bosbessen, bramen, citroen (sap), cranberry’s, druiven, frambozen, grapefruit, kaki, kiwi, kruisbessen, mandarijn, mango, nectarine, passievrucht, peer, perzik, pruim, sinaasappel, (water)meloen, papaja, vruchtencompote, vruchten op siroop, zwarte bessen |
Avocado, banaan, gedroogde abrikozen, gedroogde appel, gedroogde gojibessen, gedroogde pruimen, Jackfruit, kersen, krenten, kokosnootvlees, kokosrasp, pruimen, rabarbermoes, rode bessen, suikermeloen (galia- en honingmeloen), Tutti frutti, vijgen |
Soep |
Bouillonblokjes zonder zout, natriumarme bouillonblokjes (zoals Damhert), zonder zout bereide bouillon, kruidenbuiltje (Honig) |
Blik- en diepvriessoep, cup-a-soup, bouillonblokjes, bouillonpoeder, bouillontabletten, soeparoma (Maggi), soep in blik of pak, met zout bereide bouillon, natriumarme bouillonpoeder van Hela, Opkikker |
Vlees: Alles soorten zijn fosfaatrijk. Neem maximaal 100 gram vlees per dag. |
Alle soorten vers en diepvriesvlees zonder zout bereid en ongepaneerd/ ongemarineerd, natriumarm vlees en natriumarme vleesgerechten in blik of glas |
Braadworst, döner, gekruid gehakt, gemarineerd of gepaneerd vlees, glas of diepvriesvlees (zoals hachee en goulash), hamburgers, kant-en-klare snacks (zoals kroket en frikandel), kant-en-klaar satéstokje, met zout bereid vers en diepvriesvlees, met zout bereid vlees (zoals blinde vink of slavink), rollade, rolpens, rookworst, saucijsjes, schnitzel, shoarma- en gyrosvlees, rund en varkensnier, verse worst, vlees uit blik |
Vis: Alle soorten zijn fosfaatrijk. Neem maximaal 120 gram rauwe vis per keer. Neem 1-2 keer per week vis. |
Ongemarineerde en niet gepaneerde diepvriesvis, ongezouten vis in blik of glas met vermelding van ‘natriumarm’, verse rivier- en zeevis, zonder zout bereid, ‘zoutarm’ of ‘ongezouten’ |
Alle gemarineerde vis (zoals zure haring en rolmops), alle gestoomde of gerookte vis (zoals bokking, makreel, paling, zalm), alle schaal- en schelpdieren (onder andere garnalen, gamba, krab, kreeft, mosselen, oesters en slakken), gezouten gepaneerde diepvriesvis (zoals vissticks), kant-en-klaar gebakken vis, kant en klare vissalades, met zout bereide rivier- en zeevis, visconserven |
Gevogelte/wild: Alles soorten zijn fosfaatrijk. Neem maximaal 100 gram vlees per dag. |
Alle soorten wild zonder zout bereid, alle zonder zout bereid en ongepaneerde en ongemarineerde kip, haan of kalkoen, ongezouten kip- en kalkoenrollade |
Gezouten kip- en kalkoenrollade, haan of kalkoen, met zout bereid wild, met zout bereide of gemarineerde kip, schnitzel, stukjes kip in glas, wildgerechten in blik |
Vleesvervangers |
Tahoe, tempeh, tofu (ongekruid) |
Falafel, Quorn, Seitan, Valess, vegetarische balletjes, (groente)burger, gehakt, kaasschnitzel, kipstukjes, spekjes, vissticks, worst, vegetarische vleeswaren |
Boter, margarine en halvarine |
Alle soorten olie, ongezouten bak- en braadvet, ongezouten frituurvet, ongezouten (dieet)halvarine, ongezouten (dieet)margarine, ongezouten roomboter, ongezouten vetten |
Gezouten bak- en braadvet, gezouten frituurvet, gezouten (dieet)halvarine, gezouten (dieet)margarine, gezouten roomboter |
Jus en saus |
Natriumarme juspoeder, zonder zout bereide jus en saus op basis van boter en water |
Alle kant-en-klare sauzen, juskorrels, -blokjes en -poeder, met zout bereide jus en saus |
Kruiden, specerijen en smaakmakers |
Azijn, citroensap, dressing op basis van olijfolie, gemengde kruiden(mix) zonder zout, kruidenbuiltje, natriumarme mosterd, natriumarme ketjap, (natriumarme) tomatenketchup, tomatenpuree (Del Monte), gember, maan- en sesamzaad, mayonaise, natriumarm aroma (vloeibaar en poeder), smaak- en kleuressence, suiker, vanillesuiker, verse en gedroogde kruiden en specerijen, zoetstof, zoutarme mayonaise (Zaanse Hoeve) |
Aioli, aromat, bakpoeder, barbecuesaus, cacao, chilisaus, chutney, dressing op basis van yoghurt, geconcentreerd kruidenmengsel (boemboe) voor bijvoorbeeld bami/nasi, gemengde kruiden met zout, guacamole, mosterd, sla- en fritessaus, gistextract, himalayazout, honing-mosterddressing, Joppiesaus, kant-en-klare kruiden- en sausmixen (bijvoorbeeld voor spaghetti), ketjap, knoflooksaus, knoflookzout, pesto, piccalilly kruidenmix met zout, sausmix, sambal, satésaus, selderijzout, sojasaus, slamix, tabascosaus, tapenade, tomatenketchup, tomatenpuree, tomatensalsa, tzatziki, uienzout, ve-tsin, woksaus, worcestersaus, (zee)zout, zuiveringszout |
Groente |
Andijvie, asperges, aubergine, bleekselderij, bloemkool, boerenkool, broccoli, champignons, Chinese kool, courgette, doperwten, groene kool, komkommer, koolraap, koolrabi, kousenband, paprika, peultjes, prei, pompoen, radijs, rode kool, savooie kool, snijbonen, sperziebonen, spitskool, tuinbonen, taugé, ui, venkel, witlof, witte kool, wortelen. Natriumarme groente in blik of glas, met de vermelding ‘natriumarm’, ‘zoutarm’, ‘ongezouten’ of ‘zonder toevoeging van keukenzout’ (zoals natriumarme zuurkool, - augurken), zonder zout bereid |
Atjar, augurken, bamboespruiten, bieten, diepvriesgroente à la crème, kant-en-klare groentesalades, kappertjes, met zout bereide groente, groente in blik of glas, rode kool, olijven in blik/glas, postelein, raapstelen, schorseneren, spinazie, spuitjes, tajerblad, zeekraal, zeewier, zuurkool, zure of zoetzure uitjes, verse en zongedroogde tomaten |
Aardappelen, rijst en pasta |
Bulgur, cassave (max. 100 gram), couscous, mihoen, (zilvervlies)rijst, tapioca, zoete aardappel (max. 100 gram) |
Aardappelen (uit blik/met schil), aardappelschijfjes uit de diepvries, aardappelkroketten, aardappelpuree (uit pakje), gierst, gnocchi, instant noedels, kant-en-klare aardappelgerechten, kant-en-klare frites, mie, notenrijst, (volkoren) pasta, voorgekruide aardappelen, - partjes of schijfjes/krieltjes, rösti, roti, taro, quinoa, tortellini, vermicelli |
Peulvruchten |
Alle soorten gedroogde erwten, bruine bonen, bonen, kapucijners, kikkererwten, linzen, mungbonen, sojabonen zonder zout bereid, (natriumarme) peulvruchten in blik of glas, witte bonen, zwarte bonen |
|
Maaltijden |
Natriumarme maaltijden van de maaltijdservice |
Afhaalmaaltijden van de Chinees, toko, pizzeria, snackbar, fastfood zoals Mac Donalds/KFC, maaltijden uit de blik/diepvries, hartige taart (quiche), kant-en klaarmaaltijden, diepvries en/of vers maaltijden van slager en/of groenteboer, wereldgerechten |
Dranken |
Dubbel Frisss (light), frisdrank (light/zero, m.u.v. cola), ijsthee, limonadesiroop (light/suikervrij), mineraalwater (Chaudfontaine, Evian, Spa), bruiswater, thee, water |
Cappuccino, chocoladedranken, cola (light/zero), Energydrink (zoals Red Bull), espresso, groentesap, koffie, koffie verkeerd, latte macchiato, Wiener Melange, mineraalwater (Apollinaris, Vichy Célestins), Schweppes soda, tomatensap, sportdranken (zoals Aquarius en AA), vruchtendrank en -sap |
Alcoholische dranken |
Advocaat, cognac, (bessen)jenever, kruidenbitter, Radler (alcoholvrij), rum, sherry, whiskey |
Alle soorten wijn, kersen- en rosébier, port |
Diversen |
Appeltaart, biscuits (volkoren), bonbon, boterkoek, chips natriumarm (Nosalt, Tyrrells), chocolade, eierkoek, kastanje, kauwgom (suikervrij), keelpastille (suikervrij), koekje, Mars, M&M’s, ongezouten noten en pinda’s, pepermunt, roomijs, slagroomtaart, snoepje, speculaas, spekjes, spekkoek, stroopwafel, studentenhaver, (vruchten)taart, waterijs, zoete popcorn, zuurtje (suikervrij) |
Amandelen, amandelbroodje, amandelspijs, appelflap, baklava, banketstaaf, borrelnootjes, borrelsnacks, brownie, cake, cassave, chips, drop (alle soorten), gevulde koek, gezouten noten en pinda’s, Japanse mix, keelpastilles (Wybert, Potter’s), kwarktaart, kroepoek, loempia, Monchoutaart, mueslirepen, olijven, pitten en zaden, roomijs, slagroomtaart, Snack-a-Jack, Snickers, Sultana, Tuc, Twix, zoethout(thee), zoute stengels, zoute popcorn, zuiveringszout |
Meer informatie
Boeken
Voor meer informatie en praktische tips kunt u de volgende boeken raadplegen:
- Eten met Plezier: Een dieetboek voor nierpatiënten met recepten en een tabel met voedingswaarden zoals eiwit, natrium, kalium en fosfaat.
- Een beetje minder kalium & zout: Een praktisch kookboek over koken en bakken met óf zonder kaliummedicatie.
- Spice Wise, Spice Wise Too en Spice Wise Green zijn kookboeken. Hierin vindt u tips en recepten om met kruiden en specerijen te koken in plaats van zout.
Websites
- www.nieren.nl
- www.nierstichting.nl
- www.voedingscentrum.nl
- https://mijn.voedingscentrum.nl/nl/eetmeter/
- Drankenwijzer: Hier vindt u informatie over dranken en hun fosfaatgehalte: https://www.alliantievoeding.nl/kennis-en-media/bestanden/431
Contact
Opmerkingen
- Ziet u een typfout, een taalkundige fout, of heeft u moeite met de leesbaarheid?
-
Ziet u teksten of afbeeldingen met auteursrechten die wij niet hebben vermeld?
Stuur een e-mail naar communicatie@viecuri.nl en we zoeken een passende oplossing.
Disclaimer
Deze informatie is algemeen en geen behandeladvies. De informatie is ook geen vervanging van de afspraken die tussen patiënt en zorgverlener zijn gemaakt. VieCuri kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van mogelijke onjuistheden. Bekijk hier de uitgebreide disclaimer.
