Short bowel syndroom

U heeft van uw arts gehoord dat er bij u sprake is van het short bowel syndroom doordat er een deel van uw darmen is weggehaald. Dit kan invloed hebben op de opname van voedingsstoffen. U heeft al voedingsadvies gekregen. Op deze pagina leest u alles nog eens rustig na.

Wat is het Short bowel syndroom?

Het short bowel syndroom, ook wel het syndroom van de korte darm genoemd, ontstaat wanneer een deel van uw dunne darm is verwijderd. Hierbij is minder dan 50-100 cm van het jejunum (tweede deel van de dunne darm) over. Normaal gesproken is de dunne darm 5 tot 7 meter lang. Bij het short bowel syndroom blijft er minder dan 1,5 tot 2 meter over.

Wat doet de dunne darm?

De dunne darm zorgt ervoor dat voedsel wordt verteerd. Dit gebeurt met hulpstoffen (enzymen) uit de maag-, darmwand, alvleesklier en galblaas. Het grootste deel van de voedingsstoffen, zoals vitamines en mineralen, wordt in de eerste 1 tot 1,5 meter van de dunne darm opgenomen. Deze voedingsstoffen zijn belangrijk voor energie en groei.

Wat overblijft, zoals onverteerbare voedselresten, gaat door naar de dikke darm. Omdat er bij het short bowel syndroom minder dunne darm over is, kan uw lichaam minder voedingsstoffen opnemen.

Hoe past de dunne darm zich aan?

Het resterende deel van uw dunne darm kan zich aanpassen. Dit betekent dat uw lichaam na verloop van tijd beter voedingsstoffen opneemt of dat voedsel langzamer door uw darmen gaat. Deze aanpassing duurt ongeveer 2 jaar. Het is belangrijk dat u in deze periode voldoende eet om uw darmen de kans te geven zich aan te passen.

De klachten verschillen per persoon. Sommige mensen verliezen veel vet via de ontlasting (vetdiarree), terwijl anderen vooral veel vocht en zout kwijtraken. Ook kunt u een tekort aan vitamines en mineralen krijgen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot vermoeidheid.

De klachten die u ervaart, hangen af van:

• welke delen van uw dunne darm zijn weggehaald;
• de kwaliteit van het overgebleven deel van de dunne darm;
• of uw dikke darm nog aanwezig is.

Wat doet de dikke darm?

De dikke darm is ruim 1 meter lang en speelt een belangrijke rol in het indikken van uw ontlasting. Hier worden vocht, zouten en mineralen aan de ontlasting onttrokken. Uiteindelijk ontstaat een soepele ontlasting, die tijdelijk wordt opgeslagen in de endeldarm. Als de endeldarm vol is, krijgt u aandrang om naar het toilet te gaan.

In de eerste fase na de operatie krijgt u meestal voeding via een infuus. Dit heet totale parenterale voeding (TPV). Soms krijgt u ook sondevoeding, die via een slangetje in uw maag of dunne darm wordt toegediend.
Na verloop van tijd kunt u langzaam overstappen op gewone, gezonde voeding volgens de Richtlijnen Goede Voeding. In sommige gevallen blijft het nodig om minder vet of minder lactose (melksuiker) te gebruiken. Uw voeding wordt stap voor stap aangepast aan wat uw lichaam kan verdragen. Dit gebeurt altijd in overleg met uw diëtist. 

Bij het short bowel syndroom is het belangrijk dat uw voeding aansluit bij wat uw lichaam aankan. Hieronder leest u praktische adviezen om uw voeding af te stemmen op uw situatie.

Eet kleine en frequente maaltijden

Neem 5 tot 6 kleine maaltijden per dag. Dit voorkomt dat uw dunne darm te veel tegelijk moet verwerken. Eet rustig en kauw goed. Omdat uw lichaam niet alle voedingsstoffen opneemt, kan het nodig zijn om meer te eten om op gewicht te blijven.
Kies voor meervoudige koolhydraten uit bijvoorbeeld brood, aardappelen, pasta en rijst. Vermijd producten met veel suiker, zoals frisdrank, snoep en koek. Beperk vruchtensap en fruit tot maximaal 2 porties per dag. Gebruik bij voorkeur oplosbare voedingsvezels. Dit is vooral belangrijk als uw dikke darm nog aanwezig is. Uw diëtist kan u adviseren welke producten geschikt zijn.

Drink voldoende vocht

Het is belangrijk om dagelijks 1,5 tot 2,5 liter te drinken. Zorg ervoor dat u minimaal 800 milliliter per dag plast. Uw urine moet helder en lichtgeel zijn. Donkere urine kan betekenen dat u te weinig drinkt. 

Gebruik voldoende zout

Als uw dikke darm niet meer aanwezig is, heeft uw lichaam meer zout nodig. Voeg extra keukenzout toe bij uw maaltijd en gebruik producten zoals:

• Aromat
• Bouillon
• Feta
• Gerookte zalm
• Groente- en tomatensap
• Ketjap
• Keukenzout
• Haring
• Maggi
• Olijven 

Als u niet genoeg zout via uw voeding binnenkrijgt, kan een oplossing zoals ORS (een mengsel van zout en suiker) helpen. Is uw dikke darm nog aanwezig? Dan volstaat een normale hoeveelheid zout.

Beperk koffie en koolzuurhoudende dranken

Het verminderen van koffie, koolzuurhoudende dranken en ijskoude dranken kan helpen bij klachten.

Let op met vet en lactose

Een teveel aan vet kan zorgen voor het verlies van belangrijke mineralen. Probeer vetrijke producten met mate te gebruiken. Te veel lactose (melksuiker) kan buikklachten geven. Meestal zijn 3 porties melkproducten per dag, verdeeld over de dag, goed te verdragen. Kies bij voorkeur voor zure melkproducten, zoals yoghurt, omdat deze vaak minder klachten geven.

Vitaminen en mineralen

Bij het short bowel syndroom bestaat een risico op tekorten aan vitaminen en mineralen. Uw arts laat daarom regelmatig uw bloedwaarden controleren. Als er een tekort wordt vastgesteld, zoals aan vitamine B11, B12, ijzer, calcium of vetoplosbare vitaminen (A, D, E en K), wordt dit aangevuld. Multivitaminen kunnen soms nodig zijn. Overleg hierover met uw arts of diëtist.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: