Jicht

Jicht is een pijnlijke aandoening waarbij urinezuurkristallen zich ophopen in de gewrichten. Dit veroorzaakt ontstekingen, pijn, stijfheid en zwelling, die enkele weken kunnen aanhouden. 

Bij de afbraak van lichaamscellen komt de stof purine vrij. De lever zet purine om in urinezuur, dat via het bloed naar de nieren en darmen wordt getransporteerd en uit het lichaam wordt verwijderd. Soms is er te veel urinezuur in het bloed. Dit kan leiden tot de vorming van urinezuurkristallen, die zich in de gewrichten nestelen. Dit veroorzaakt een jichtaanval: heftige pijn, zwelling, stijfheid en roodheid in de gewrichten. Soms blijft het bij één aanval, maar vaak wordt het chronisch. De kristallen hopen zich dan op, wat leidt tot blijvende knobbels op de gewrichten en soms in de huid (tophi).

Een te hoog urinezuurgehalte ontstaat door een verstoorde balans tussen de aanmaak en afvoer van urinezuur. Vaak voeren de nieren urinezuur niet goed af. Dat kan komen door:

• Slecht werkende nieren
• Bepaalde medicijnen zoals plastabletten 
• Alcoholgebruik
• Erfelijkheid 

Soms maakt het lichaam te veel urinezuur aan, doordat cellen sneller afbreken. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij:

• Zeldzame stofwisselingsziekten
• Psoriasis 
• Kanker en chemotherapie 
• Trauma 
• Snelle gewichtsafname 
• Overgewicht 
• Alcoholgebruik

Voeding speelt ook een rol, omdat ongeveer 1/3 van de purines uit voeding komt. Hoewel de meeste purines uit voeding het urinezuurgehalte niet verhogen, kan voeding wel de kans op een jichtaanval vergroten bij mensen die al jicht hebben.

Het doel van de behandeling is het voorkomen van nieuwe jichtaanvallen en het verminderen van klachten en complicaties. Dit wordt bereikt door het verlagen van het urinezuurgehalte in het bloed en de urine. Medicijnen vormen de basis van de behandeling. Daarnaast kunnen leefregels en voedingsadviezen de werking van de medicijnen ondersteunen.

Omdat jicht ontstaat door een te hoog urinezuurgehalte, geven we u graag adviezen om dit te verminderen. Hoewel voeding de hoeveelheid urinezuur kan verlagen, is dit effect beperkt (maximale daling van 10-18% van urinezuur). Medicijnen blijven nodig. Onze voedingsadviezen helpen de kans op een jichtaanval te verkleinen en producten te vermijden die het urinezuurgehalte sterk verhogen.

Eiwit 

Eiwitrijke producten van dierlijke afkomst (zoals vlees, vis, kaas en ei) bevatten veel purines, wat leidt tot meer urinezuur. Magere melkproducten hebben een positief effect op jicht. Plantaardige eiwitten (zoals noten en peulvruchten) beïnvloeden de kans op jicht niet.

Adviezen:

• Beperk spiervlees van rood vlees (van rund, varken en lam) en bewerkt vlees(waren). Maximaal 300 gram per week en maximaal 100 gram per dag.

• Eet vis maximaal 1 keer per week, niet meer dan 100 gram per portie. Vermijd purinerijke vissoorten zoals sardines en ansjovis. Vette zeevis (zoals paling en makreel) hoeft niet beperkt te worden.

• Vermijd orgaanvlees, schaal- en schelpdieren (zoals garnalen en kreeft) en gistextract.

Gebruik 2 tot 4 porties magere zuivelproducten per dag, afhankelijk van leeftijd en geslacht.

Vocht

Voldoende drinken helpt het lichaam urinezuur sneller af te voeren. Drink 2-3 liter vocht per dag (16-24 kopjes of 13-20 bekers). Verdeel het drinken over de dag en drink voor het slapen gaan een glas. Koffie kan mogelijk een positief effect hebben op jicht.

Alcohol

Wees zeer matig met alcohol. Alcohol verhoogt de aanmaak van urinezuur en vermindert de uitscheiding ervan. Drink bij voorkeur geen alcohol. Als u toch drinkt, beperkt het tot 1 glas per dag en vermijd bier en sterke drank. Ook alcoholvrij bier bevat veel purines.

Fruit

Fruit bevat veel vitamine C, wat gunstig kan zijn bij jicht. Voor vitamine C-supplementen is onvoldoende bewijs.

Fructose

Fructose (vruchtensuiker) kan het risico op jicht verhogen. Bij de afbraak van fructose komt onder andere urinezuur vrij. Vermijd:

• Suikerhoudende dranken (en dranken met toegevoegd glucose-fructosesiroop, HFCS/GFS/FGS*) en vruchtensappen. Light-frisdranken kunnen een alternatief zijn.

• Producten met toegevoegd fructose, suiker en/of honing.

• Fruit bevat ook fructose. Eet niet meer dan 2 stuks fruit per dag.

*HFCS: high fructose corn syrup / GFS: glucose-fructosestroop / FGS: fructose-glucosestroop.

Bij overgewicht (BMI >25) is het belangrijk om 5 tot 10% af te vallen of een gezond gewicht te bereiken. Mensen met overgewicht hebben een verhoogd urinezuurgehalte in het bloed. Val langzaam af, maximaal 0,5-1 kilo per week. Te snel gewichtsverlies verhoogt urinezuurproductie.

In Nederland gebruiken we de Schijf van Vijf om advies te geven over gezonde voeding. De basis van de Schijf van Vijf bestaat uit voedingsmiddelen die goed zijn voor uw lichaam. Deze voedingsmiddelen verkleinen bijvoorbeeld de kans op hart- en vaatziekten en kanker. Door te eten volgens de Schijf van Vijf krijgt u voldoende mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen.

De Schijf van Vijf helpt u om op een gezond gewicht te blijven. Wanneer u niet te vaak kiest voor producten buiten de Schijf van Vijf, vergroot u de kans om gezond ouder te worden. Daarnaast helpt de Schijf van Vijf om milieuvriendelijker te eten.

De Schijf van Vijf bestaat uit 5 vakken. Door elke dag gevarieerd te kiezen uit alle vakken, legt u de basis voor een gezonde voeding:

Gemiddeld aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voedingsmiddelen per dag

Als u dagelijks eet volgens onderstaande tabel, krijgt u alle benodigde voedingsmiddelen binnen.