Hartfalen

Hartfalen betekent dat uw hart niet genoeg bloed kan pompen om uw lichaam goed te laten werken. Dit kan verschillende klachten geven zoals vermoeidheid, kortademigheid, opgezette benen en enkels, een opgezette buik, minder eetlust, vaker plassen en obstipatie.

 

Met verschillende medicijnen kunnen uw klachten minder worden. Uw arts zal de juiste medicijnen voor u voorschrijven. Het is ook nodig om uw voeding aan te passen. Deze aanpassingen hangen af van hoe ernstig uw klachten zijn. Om minder vocht vast te houden, is het belangrijk dat u niet te veel drinkt en weinig zout gebruikt. Door minder zout en vocht te nemen, helpt u uw hart minder hard te werken. U zult merken dat uw klachten minder worden.

Bij hartfalen mag u minder drinken dan normaal. Uw lichaam heeft genoeg aan 1500 tot 2000 milliliter vocht per dag. Dit is ongeveer 10 glazen per dag. Alle dranken tellen mee, zoals water, melk, sap, frisdrank en zelfs soep, vla en yoghurt. De hoeveelheid die u mag drinken is afhankelijk van de ernst van uw hartfalen.

Waarom minder vocht gebruiken bij hartfalen?

Als u hartfalen heeft, werkt uw hart minder goed. Hierdoor houden uw nieren meer natrium (zout) en vocht vast. Dit zorgt ervoor dat uw lichaam te vol raakt. Er ontstaat druk op uw hart en in uw bloedvaten, waardoor u snel benauwd en moe wordt. Door minder zout en minder vocht te gebruiken, helpt u uw hart.

 

Bij hartfalen kunt u vaker dorst hebben. Dit komt doordat uw vochthuishouding verstoord is. Ook plastabletten (diuretica) kunnen ervoor zorgen dat u meer dorst krijgt.

Als u elke dag meer vocht drinkt dan u uitplast, houdt uw lichaam te veel vocht vast. Dit heet oedeem. U kunt net zoveel drinken als u uitplast. Drinkt u bijvoorbeeld elke dag twee glazen teveel, dan houdt u per week al 2 liter vocht vast. Uw cardioloog bespreekt met u hoeveel vocht u mag drinken per dag.

 

U kunt het effect van minder vocht meten door regelmatig op de weegschaal te gaan staan. Verliest u snel gewicht, dan verliest u vocht. Komt u snel aan, dan houdt u te veel vocht vast. Soms moeten uw medicijnen aangepast worden. Weeg uzelf regelmatig om dit goed in de gaten te houden. Uw cardioloog kan u vertellen hoe vaak u zich moet wegen. Dit kan twee keer per week zijn, of elke dag. Volg altijd het advies van uw cardioloog.

Weeg uzelf steeds op hetzelfde moment van de dag. Het beste is 's morgens na het plassen, in uw pyjama en voor het ontbijt. Schrijf uw gewicht op zodat u het kunt vergelijken.

Minder vocht, maar hoe?

Alle dranken tellen mee als vocht. Denk aan water, vruchtensap, melk en frisdrank. Maar ook andere voedingsmiddelen bevatten vocht, zoals pap, vla, yoghurt, soep, fruit en groenten.

Als u minder vocht mag gebruiken, moet u ook het vocht in deze producten meetellen. Een schaaltje vla of yoghurt bevat ongeveer 150 ml vocht. Eet u meer dan 1 stuk fruit per dag, bijvoorbeeld een appel, peer of sinaasappel, dan moet u ook het vocht uit het fruit meetellen. Dit is ongeveer 100 ml per stuk fruit.

Praktische adviezen

• Gebruik kleinere kopjes/glazen om uw vochtinname beter te controleren.
• Verdeel uw vochtinname over de dag. Maak een schema voor uzelf en verdeel de toegestane hoeveelheid vocht goed over de dag. Dit helpt u om niet teveel in één keer te drinken.
• Vul een kan met 1,5 liter water. Elke keer als u een kopje, schaaltje of bord heeft gebruikt, vult u dit met water uit de kan. Zo ziet u meteen hoeveel vocht u nog mag gebruiken voor de rest van de dag.
• Kauw uw eten goed. Dit helpt om een droge mond te voorkomen.
• Neem uw medicijnen in tijdens de maaltijd in plaats van met water. U kunt hiervoor bijvoorbeeld vla, yoghurt of appelmoes gebruiken.
• Als u dorst heeft, kunt u zuigen op een ijsklontje of zuurtje, kauwgom gebruiken of 1 klein slokje water nemen. Dit helpt het dorstgevoel te verminderen.
• Citroensap of een drupje citroen in water, thee of limonade kan helpen tegen de dorst.
• Als u producten eet die veel zout bevatten, krijgt u daarna meer dorst. Let dus op uw zoutinname.
• Sommige dranken en producten lessen de dorst beter dan andere. Kies voor dranken die uw dorst goed stillen en vermijd dranken die u extra dorstig maken.

Voorbeeld vochtverdeling bij 1500 ml per dag

Keukenzout is een veelgebruikte smaakmaker. Het zit van nature in voedingsmiddelen zoals melk en vlees. Voedingsmiddelenfabrikanten voegen ook zout toe om de smaak te verbeteren en de houdbaarheid te verlengen. Denk bijvoorbeeld aan groenten in blik of pot, vleeswaren, ketjap, sambal, bouillonblokjes, gehaktkruiden, kipkruiden, spaghettimix en jus- en sauspoeders.

1 gram (= 1000 mg) keukenzout (= natriumchloride) bevat 400 mg natrium.

 

We eten gemiddeld 9 gram zout per dag. Uw lichaam heeft maar 1 tot 3 gram zout per dag nodig. Dit betekent dat we vaak vijf keer zoveel zout gebruiken dan nodig is. Door minder zout te eten, houdt uw lichaam minder vocht vast en wordt uw hart minder belast. Dit kan ook helpen om uw bloeddruk te verlagen. Bij hartfalen mag u maximaal 6 gram zout per dag gebruiken.

 

Fabrikanten verlagen het zoutgehalte in hun producten door druk van de overheid. Ook bakkers gebruiken minder zout in brood. 

Wist u dat... 80% van het zout dat u eet, zit in bewerkte producten zoals brood, kaas, vleeswaren, soepen en snacks 20% van het zout dat u binnenkrijgt, voegt u zelf toe tijdens het koken en aan tafel

Minder zout, maar hoe?

Bijna alle levensmiddelen bevatten zout, zoals brood, melk, kaas en vleeswaren. We voegen ook vaak zelf zout toe aan ons eten. Kant-en-klare producten bevatten vaak veel zout. Het duurt even om te wennen aan een zoutarme voeding, maar uiteindelijk zult u merken dat eten zonder zout ook lekker kan zijn. Door steeds een beetje minder zout te gebruiken kunt u stap voor stap wennen aan een minder zoute smaak.

 

U kunt zout in uw voeding verminderen door:

• Voeg geen zout toe bij het bereiden van gerechten.
• Vermijd producten die veel zout bevatten, zoals soep uit pakjes of blik, rauwe ham, rookvlees, worst, gerookte vis, alle soorten haring, snacks, chips, saucijzenbroodjes, augurken, zilveruitjes en kant-en-klare maaltijden.
• Eet niet meer dan 2-3 plakjes gewone kaas of vleeswaren per dag.
• Gebruik geen bouillonblokjes of -poeder, Aromat^®, Maggi, sojasaus, ketjap en sambal.
• Vermijd soeppoeders, jus of saus uit een zakje en kruidenmengsels zoals gehaktkruiden en mixen voor spaghetti of nasi.

Zoutarme producten

Er zijn zoutarme dieetproducten te koop. Let op de claims op het etiket. Claims zijn beweringen die wettelijk zijn vastgesteld.

• Verlaagd natrium of zout: minder dan 25% zout in vergelijking met het oorspronkelijke product. 
• Natriumarm of zoutarm: minder dan 0,3 gram zout of 0,12 gram natrium per 100 gram.
• Zeer laag natrium- of zoutgehalte: minder dan 0,1 gram zout of 0,04 gram natrium per 100 gram.
• Natriumvrij of zoutloos: minder dan 0,0125 gram zout of 0,005 gram natrium per 100 gram. 
• Geen natrium/zout toegevoegd: aan het product is geen natrium of zout toegevoegd. Het product bevat maximaal 0,3 gram zout of 0,12 gram natrium per 100 gram.

 

Bij dieetzouten is natrium vervangen door kalium. Te veel kalium kan problemen geven bij nier- en leverziekten of bij het gebruik van kaliumbesparende medicatie. Vraag uw diëtist of arts of dieetzout voor u geschikt is.

Wanneer u een zoutbeperkt dieet heeft zijn dit de algemene richtlijnen

Op veel verpakkingen van producten vindt u de voedingswaarde. Hier staat vaak ook hoeveel zout erin zit. Dit wordt aangegeven per 100 gram of per portie.

Brood en ontbijtproducten

• Brood bevat veel zout. Een sneetje brood bevat 0,4 gram zout. Als u 6 sneetjes per dag eet, krijgt u 2,4 gram zout binnen. Er is ook zoutarm brood met maar 0,01 gram zout per sneetje. Overleg met uw diëtist of dit nodig is.
  Door zoutarm brood te roosteren krijgt het meer smaak. Het zoutarme brood wordt snel taai, vries het brood daarom in.
• Beschuit, roggebrood, ontbijtkoek en crackers kunt u variëren en kunnen ook zoutarm zijn. Overleg hierover met uw diëtist.
• Kant-en-klare ontbijtmixen kunnen veel zout bevatten. Havermout, 'gewone' muesli, Bambix en Smacks bevatten weinig zout.

Margarine, halvarine en bak- en braadproducten

• Veel dieetmargarines en -halvarines bevatten bijna geen zout en zijn beter dan roomboter, die veel verzadigde vetten bevat.
• Maak zelf kruidenboter door peterselie, bieslook of kervel toe te voegen aan ongezouten margarine.

Broodbeleg:    Kaas

• Kaas bevat veel zout. Beperk uw inname tot 2 plakjes per dag (maximaal 20 gram). Er is kaas met minder zout beschikbaar, met 25% of 33% minder zout. Gewone kaas (20+, 30+, 40+ of volvet) bevat gemiddeld 0,35 gram zout per plak. Soorten met minder zout bevatten ongeveer 0,23 gram zout per plak.
• Let op met buitenlandse kaassoorten, deze bevatten veel zout.
• Zoutarme kaas kan weinig smaak hebben. Kies voor kaas met komijn of andere kruiden. Ook kunt u zoutarme mosterd gebruiken. Voeg tomaat, komkommer, sla, ei, radijs of kruiden als bieslook en peterselie toe.
• Voorbeelden van kaas die minder zout bevatten: Boursin, brie, camembert, Emmentaler, geitenkaas, gruyère, hüttenkäse, kaas met 25% of 33% minder zout, Kees kaas, Maasdammer, Maaslander, mascarpone, 30+ Milner met minder zout, MonChou, mozzarella, ricotta, schapenkaas en zuivelspread (zoals Philadelphia).

Broodbeleg:    Vleeswaren

• Gebruik niet meer dan 2 plakjes vleeswaren per dag en kies bij voorkeur magere soorten. Kies voor zoutarme varianten als u meer wilt gebruiken.
• Vermijd gezouten vleeswaren als bacon, boerenmetworst, cervelaat, chorizoworst, gezouten runderrookvlees, kant-en-klare vlees-, vis-, kip- en eiersalades, knakworst, ontbijtspek, ossenworst, rauwe ham, rookspek, rookworst, salami, snijworst en Turkse Suçukworst.
• Toegestane vleeswaren: (gegrilde) achterham, bloedworst, boterhamworst, casselerrib, cornedbeef, filet americain, fricandeau, gebraden gehakt, grillham, kalkoenfilet, kalkoenfricandeau, katenspek, kipfilet, licht gezouten runderrookvlees, magere preskop, palingworst, rollade, rosbief, schouderham, worstsoorten als gekookte worst, smeerleverworst en theeworst.
• Beleg 2 boterhammen met 1 plak hartig beleg.
• Wanneer u uw vlees voor de warme maaltijd zonder zout bereidt, maak dan eens wat extra klaar. Dit kunt u gebruiken als broodbeleg.

Broodbeleg:    Zoet en fruit

• Jam, appelstroop, honing, hagelslag en suiker bevatten bijna geen zout.
• Fruit is een gezond en lekker alternatief voor broodbeleg. Denk aan aardbeien of banaan. Ook gebakken fruit kan voor afwisseling zorgen. Bijvoorbeeld gebakken appeltjes met suiker en kaneel.
• Sandwichspread en humus bevatten zout, maar minder dan kaas. Dit is dus een prima alternatief voor op brood. Ook pindakaas bevat weinig zout en kunt u op brood doen.
• Kant-en-klare salades bevatten vaak veel zout. Het is beter om deze niet te gebruiken.

Dranken:         Zuivel

• Zuivelproducten zoals magere, halfvolle, volle melk, karnemelk, yoghurtdranken, yoghurt en vla bevatten van nature zout. Per portie van 150 ml is dit gemiddeld 0,14 tot 0,20 gram zout.
• Bij een normale inname van melkproducten, ongeveer 0,5 liter per dag, is het niet nodig om zoutarme melk te gebruiken. Gebruikt u meer melk- of melkproducten overleg dan met uw diëtist.
• Gebruik bij voorkeur magere en halfvolle melkproducten.
• (Room)ijs bevat ongeveer evenveel zout als melk.

Dranken:         Overig

• U kunt de meeste dranken gebruiken. Let op dat u dranken kiest met minder dan 0,005 gram natrium per 100 ml.
• Tomatensap en groentesap bevatten extra toegevoegd zout. Het is beter om deze dranken te vermijden.

Ei

• Een kippenei bevat van nature weinig zout. Voeg geen zout toe. Gebruik liever kruiden en specerijen voor extra smaak.
• Gebruik kruiden zoals basilicum, bieslook, bonenkruid, dragon, kervel, peterselie, rozemarijn, selderij en venkel.
• Specerijen zoals kerrie, paprikapoeder of peper zijn een goede keuze om uw ei op smaak te maken.
• Bak uw ei met champignons, paprika, ui en kruiden voor extra smaak.

Soep

• Kant-en-klare soepen uit pak, blik of pot en Cup-a-Soup bevatten veel zout. Een kop soep of bouillon van 250 ml bevat meer dan 2 gram zout, wat een derde is van de maximale dagelijkse inname. Zelfgemaakte zoutarme soep bevat per kop maar 0,02 gram zout. Er zijn ook natriumarme soepen in pakjes of blik verkrijgbaar.
• Bouillonblokjes bevatten veel zout. Gebruik liever zoutarme bouillonpoeder of blokjes. 
• Het is moeilijk om soep zonder zout lekker te maken. U kunt zelf bouillon trekken van vlees, kip of vis en groenten en zoutarme bouillonpoeder toevoegen.
• Voeg veel groenten toe aan uw soep en kook deze niet te lang.  Hierdoor blijven de groenten knapperig. Gebruik groenten met een sterke smaak zoals prei, selderij en ui.
• Kruiden zoals basilicum, bieslook, bonenkruid, dille, dragon, kervel, lavas, marjolein, peterselie, rozemarijn, selderij en tijm geven smaak aan de soep.
• Specerijen zoals foelie, kerrie, laurier, nootmuskaat, paprika en peper zijn ook lekker in de soep.

Vlees

• Kant-en-klare vleessoorten bevatten veel zout (ongeveer 2 gram zout per portie). Voorbeelden hiervan zijn braadworst, döner, gekruid gehakt, gemarineerd of gepaneerd vlees, vlees uit glas of diepvries (zoals hachee en goulash), hamburgers, kant-en-klare snacks (zoals kroketten en frikandellen), kant-en-klaar satéstokje, met zout bereid vers en diepvriesvlees, met zout toebereid vlees (zoals blinde vink en slavink), rollade, rolpens, rookworst, saucijsjes, shoarma- en gyrosvlees, varkensnier, verse worst en vlees uit blik. Deze producten kunt u beter niet gebruiken.
• Vers en diepvriesvlees dat zonder zout is bereid en ongepaneerd of ongemarineerd is, bevat weinig zout. Er zijn ook zoutarme vleesgerechten in blik of glas verkrijgbaar.
• Kruid uw vlees zelf met peper en andere smaakmakers zonder zout. U kunt bijvoorbeeld een ui, knoflook, champignons of een tomaat meebakken.
• Kant-en-klare vegetarische vleesvervangers zijn bereid met zout. Soja en Tahoe naturel bevatten geen toegevoegd zout.
• Vlees- en kipkruiden die u koopt bevatten vaak veel zout. Er zijn ook zoutarme varianten verkrijgbaar.
• Gebruik bijvoorbeeld basilicum, bieslook, citroenmelisse, dragon, karwij, komijn, koriander, munt, lavas, marjolein, peterselie, rozemarijn, salie, selderij en tijm om uw vlees te kruiden.
• Marinade zorgt voor mals vlees. Veel kant-en-klare marinades bevatten veel zout. Zo bevat Teriyaki-marinade per eetlepel al 1,2 gram zout. Maak zelf een zoutarme marinade van bijvoorbeeld kruidenazijn, water, rode wijn, knoflook, kruidnagel en een bouquet garni (een samengebonden kruidenpakket). Deze marinade bevat per eetlepel ongeveer 0,005 gram zout.
• Door vlees te grillen of in een Römertopf te bereiden, geeft u het vlees extra smaak.
• Roerbak stukjes vlees, kip of kalkoen met groente, gekookte mie, gekookte rijst of blokjes aardappel. Hierdoor geven de ingrediënten smaak aan elkaar.
• Bereid stukken vlees en kip in een braadzak. Hierdoor blijft de smaak goed behouden. Voeg groenten zoals prei en winterwortel en kruiden toe als vervanging van zout en vet.
• Gourmetten kan prima als u zoutarm eet. Kant-en-klare gourmetschotels bevatten vaak veel zout.  Maak zelf gourmetschotels door bijvoorbeeld hamburgertjes van gehakt te maken en kip of biefstuk in reepjes te snijden. Breng deze op smaak met zoutarme kruiden of specerijen.
• Veel sauzen bevatten zout. Zo bevat 1 eetlepel curry al 0,4 gram zout. Er zijn zoutarme varianten van tomatenketchup, mosterd en mayonaise verkrijgbaar.

Vis

• Gestoofde, gebakken en gegrilde vis zonder zout zijn goede keuzes. Voeg geen zout of zoute smaakmakers toe.
• Alle gemarineerde vis, zoals zure haring en rolmops, alle gestoomde of gerookte vis, zoals bokking, makreel, paling, en zalm, en alle schaal- en schelpdieren, zoals garnalen, gamba, krab, kreeft, mosselen, oesters en slakken, bevatten veel zout. Ook gezouten en gepaneerde diepvriesvis, zoals vissticks, kant-en-klare gebakken vis, vissalades, met zout bereide rivier- en zeevis, en visconserven worden afgeraden.
• Zoute haring bevat ongeveer 2 gram zout per stuk en moet vermeden worden. Zure en gerookte haring en haring uit blik of pot bevatten ook veel zout. Gerookte vis zoals makreel en zalm zijn eveneens zoutrijk.
  • 1 zure haring: 1,5 gram zout
  • Makreel gerookt (40 gram voor op 1 sneetje brood): 0,5 gram zout
  • Makreel gestoomd (40 gram voor op 1 sneetje brood): 0,3 gram zout
  • Gerookte zalm (10 gram op een toastje): 0,3 gram zout
• Gebruik groene tuinkruiden zoals dille, basilicum en peterselie om vis extra smaak te geven. Citroensap, witte wijn, tomaat, ui, prei en knoflook zijn ook goede smaakmakers
• Goede kruiden voor vis zijn basilicum, bieslook, citroenmelisse, dragon, karwij, komijn, koriander, munt, lavas, marjolein, peterselie, rozemarijn, salie, selderij en tijm. Specerijen zoals foelie, kerrie, paprika en peper passen ook goed bij vis.
• Breng vis op smaak door deze in de oven te bereiden. Verpak de vis met kruiden zoals peterselie, selderij, wortel, kervel of dille, prei en peper in aluminiumfolie. Dit wordt vis en papillot genoemd.
• Grillen of barbecueën geeft vis een extra grillsmaak. De vis schroeit snel dicht waardoor er weinig smaak verloren gaat. Er hoeft geen vet en zout toegevoegd te worden.
• Serveer vis met een schijfje citroen, tomaat en een takje peterselie. Of strooi geroosterde amandelen over de vis voor extra smaak.
• Vis bereiden in de magnetron is makkelijk en snel. De vis gaart snel waardoor de smaak goed behouden blijft.
• Reepjes of stukjes vis kunnen met roerbakgroenten, paddenstoelen of tomaatjes in de wok worden bereid. Roerbak reepjes of stukjes vis met groenten, paddenstoelen of tomaatjes in de wok. Dit geeft de vis meer smaak.
• Gebruik een stoommandje of speciale stoompan voor het bereiden van vis. Dit behoudt de natuurlijke smaak van de vis.
• Vis kan ook in een braadzak bereid worden zonder zout. Het vocht uit de vis blijft behouden in de braadzak, wat zorgt voor een rijke smaak. Voeg verschillende kruiden en groenten toe voor variatie.

Vetten, jus en olie

• Juspoeders uit de supermarkt bevatten vaak veel zout. In plaats van deze poeders kunt u de jus op smaak brengen met bijvoorbeeld peper, paprika of kerrie. Voeg een ui, knoflook, champignons, paprika of een tomaat toe tijdens het bakken van het vlees om een lekkere jus te maken.
• Er is ook zoutarme juspoeder te koop.
• Voor het bakken kunt u het beste vloeibare ongezouten margarine gebruiken. Olie bevat geen zout en is ideaal om te (roer)bakken. Ongezouten boter kan ook, maar deze heeft een minder gunstige vetzuursamenstelling voor uw hart en bloedvaten.

Sauzen

• Kant-en-klare zakjes saus, zoals kerrie-, tomaten- en vissaus, bevatten vaak veel zout. Deze sauzen kunt u beter niet gebruiken.
• Kant-en-klare dressings bevatten vaak zout. U kunt zelf een zoutarme dressing maken van olijfolie, azijn, peper, suiker of zoetstof en kruiden zoals bieslook en peterselie. Een dressing van yoghurt, mosterd, honing en peper is ook een optie.
• Er zijn zoutarme varianten van mayonaise, mosterd en ketchup te koop. U kunt deze ook zelf maken. Gebruik deze als basis voor andere sauzen, zoals cocktailsaus. Maak cocktailsaus van zoutarme ketchup, zoutarme mayonaise, slagroom, whisky en cayennepeper.
• Gebruik kruiden zoals basilicum, bieslook, bonenkruid, citroenmelisse, dille, dragon, karwij, kervel, munt, marjolein, peterselie, rozemarijn, selderij en venkel voor extra smaak in uw salades en dressings. Specerijen zoals foelie, laurierblad, paprika en peper zijn heerlijk in sauzen.

Aardappelen, pasta en rijst

• Kook aardappelen in weinig water. Zo blijven meer smaakstoffen en voedingsstoffen behouden. Bestrooi de gekookte aardappelen eventueel met fijngesneden bieslook, peterselie of citroenmelisse.
• Kook aardappelen in de magnetron. Snijd geschilde aardappelen in gelijke stukken en plaats ze in een schaal met 0,5 dl water. Kook ze op vol vermogen (ongeveer 2 minuten per aardappel), giet het water af en stoom nog 1 minuut op vol vermogen.
• U kunt aardappelen bakken voor extra smaak. Bak ze met ui, kerriepoeder, rozemarijn, tijm, paprika, bieslook of prei. Let op: voorverpakte aardappelen, krieltjes en schijfjes zijn vaak licht gezouten.
• Maak zelf aardappelpuree. Instant puree bevat veel zout (0,2 gram zout per opscheplepel). Kook een stukje knolselderij mee met de aardappelen en pureer dit samen. Voeg peterselie, bieslook of citroenmelisse toe voor extra smaak.
• Kant-en-klare aardappelproducten voor in de airfryer of oven bevatten zout. Gebruik deze liever niet.
• Kook rijst, macaroni en spaghetti in water zonder zout of in zoutarme bouillon. Volkoren, meergranen of zilvervlies varianten zijn gezonder en hebben een vollere smaak.
• Peulvruchten uit pot of blik bevatten zout. Gedroogde peulvruchten zijn zoutvrij. Week gedroogde peulvruchten een nacht voor gebruik. Voeg laurierblad, foelieblad, peper, bonenkruid en een stukje gedroogde chilipeper toe aan het kookwater voor extra smaak.
• Gebruik bieslook, munt of marjolein in aardappelgerechten. Voor pasta- en rijstgerechten zijn basilicum, dille, koriander, oregano en tijm lekker.
• Nootmuskaat en peper passen goed bij aardappelen. In pasta- en rijstgerechten smaken paprika en peper heerlijk.

Groente en fruit

• Gebruik verse groenten onbeperkt, zowel rauw als gekookt. Voeg geen zout toe. Groenten uit blik of pot bevatten vaak zout. Ook zuurkool, augurken, zilveruitjes en andere ingelegde producten bevatten zout. Diepvriesgroenten zijn meestal zoutvrij, behalve varianten zoals spinazie à la crème en Mexicaanse groentemix.
• Er zijn zoutarme groenten in blik of glas verkrijgbaar. Let op etiketten met 'natriumarm', 'zoutarm', 'ongezouten' of 'zonder toevoeging van keukenzout'.
• Gebruik geen groentebinders. Deze bevatten zout. Bind het groentenat met aardappelmeel, bloem of maïzena zonder zout toe te voegen.
• Maak groente op smaak af met een klontje ongezouten margarine of halvarine. Rauwe groenten hebben meer smaak dan gekookte groenten. Voeg geen zout toe.
• Maak rauwkostsalades aan met
  • Azijn, water, olie (bijvoorbeeld citroenolie), zoutarme mosterd, dille en peper
  • Kwark met citroensap, paprikapoeder, een lente-ui en peper
  • Kwark met verse peterselie, citroensap
  • Kwark met stukjes vers fruit
• Houd groente smaakvol en rijk aan vitamines door ze kort in weinig water te koken. Gebruik een stoommandje of stoompan. U kunt ze ook roerbakken in weinig olie.
• Combineer groente met weinig smaak met groente met veel smaak zoals bieten, boerenkool, spinazie, venkel, peultjes, bleekselderij of bloemkool. Rooster pijnboompitten, zonnebloempitten of sesamzaad in een droge koekenpan en strooi ze over de salade of gekookte groente.
• Bereid groente zoals broccoli in de magnetron. Snijd de broccoli in roosjes en plaats ze in een schaal met de steeltjes naar buiten. Ze blijven mooi groen en knapperig.
• Gebruik kruiden zoals dille, karwij, komijn, koriander, munt, lavas, peterselie en tijm bij groente. Specerijen zoals nootmuskaat en peper zijn heerlijk bij groente. Kruidnagel en laurier passen goed bij rode kool.

Snoep en snacks

Er zijn tussendoortjes die geen of weinig zout bevatten:

• 1 biscuitje of klein koekje
• Snoepjes, zuurtjes of toffees
• 1 stukje chocolade
• Rozijntjes en gedroogde vruchten 
• Ongezouten noten en ongezouten studentenhaver. Dop zelf de pinda's.
• Zelfgemaakte popcorn, zonder zout bereid
• Stukjes bleekselderij, komkommer, paprika, radijs, bloemkoolroosjes en cherrytomaatjes.  Eventueel met een zelfgemaakt dipsausje erbij.

Drop en zoethoutthee bevatten naast zout ook glycyrrizine, een stof die de bloeddruk kan verhogen. Daarom raden wij deze producten af.

Kant-en-klaar maaltijden

Kant-en-klare, afhaal- of bezorgmaaltijden, zoals Chinees, Italiaanse gerechten en producten van de snackbar, bevatten vaak heel veel zout. Soms zit er in één maaltijd wel 7 gram zout. Dit is meer dan u per dag zou moeten binnenkrijgen. Daarom raden wij deze maaltijden sterk af. Zoutarme maaltijden van een maaltijdservice zijn een goed alternatief.

Zoutarme smaakmakers

Wilt u uw zoutarme maaltijd toch smaakvol maken? Gebruik dan één van de onderstaande zoutarme smaakmakers. Niet alle zoutarme smaakmakers zijn in iedere supermarkt te vinden. Hier zijn enkele opties en waar u ze kunt kopen:

• Verstegen Kruiden: verkrijgbaar bij Albert Heijn, Jan Linders en Jumbo.
• Silvo Kruiden: verkrijgbaar bij Plus supermarkten.
• Jonnie Boer Kruiden: verkrijgbaar bij Albert Heijn, Jumbo en Plus supermarkten.
• Euroma Wereldse Melanges: verkrijgbaar bij Albert Heijn en Jumbo.

Sommige zoutarme producten bevatten kaliumzout, zoals LoSalt, JoZo Bewust, dieetzout van Verstegen, zoutarme Aromat en zoutarme ketjap. Overleg met uw diëtist of het verstandig is deze producten te gebruiken.

U kunt de Eetmeter app gebruiken, ontwikkeld door het Voedingscentrum. Door het bijhouden van een eetdagboek berekent deze app hoeveel zout en andere voedingstoffen u binnenkrijgt per dag.

 

Voor meer informatie over gezonde voeding bij een zoutarm dieet kunt u terecht op de volgende websites:

• www.zoutloos.com
• www.smakelijketenzonderzout.nl
• www.zoutbeperkt.nl
• www.hartstichting.nl

Kookboeken

Ontdek recepten en kookinspiratie zonder zout met de kookboeken Spice Wise en Spice Wise Too. Deze boeken focussen op koken met kruiden en specerijen voor een smaakvolle maaltijd.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: