Fructose-intolerantie

Fructose, ook wel bekend als fruitsuiker, zit in verschillende voedingsmiddelen. Fructose zit voornamelijk in fruit en honing. Het wordt ook vaak toegevoegd aan voeding als zoetstof om de smaak, het uiterlijk of de structuur te verbeteren.

Normaal gesproken wordt fructose via een speciaal transporteiwit in de dunne darm opgenomen. Als dit eiwit niet voldoende aanwezig is, komt de niet opgenomen fructose in de dikke darm. Bij mensen die fructose niet goed kunnen opnemen, spreken we van een fructose-intolerantie. Dit is geen ziekte of afwijking, maar simpelweg een aspect van hoe ons lichaam functioneert.

Klachten ontstaan wanneer bacteriën in de dikke darm de fructose gaan afbreken. Daarbij komen gassen en prikkelende stoffen vrij. Dit kan leiden tot buikpijn, misselijkheid, een opgeblazen buik, winderigheid en diarree.

De mate van klachten hangt af van de hoeveelheid fructose in onze voeding en hoe goed de dunne darm fructose kan opnemen. Suiker (glucose) verbetert de opname van fructose in de darm. Fructose komt meestal in combinatie met glucose voor in onze voeding. Mensen met fructose-intolerantie zijn vaak ook gevoeliger voor andere niet-verteerbare koolhydraten zoals sorbitol en xylitol.

Onderzoek en diagnose

Een manier om te onderzoeken of er een fructose-intolerantie aanwezig is, is een eliminatie-provocatietest. Bij deze test wordt gedurende 4 weken de hoeveelheid fructose in de voeding beperkt (eliminatie). Als er sprake is van fructose-intolerantie zullen de klachten tijdens deze periode duidelijk verminderen of verdwijnen. Na deze fase wordt de fructose weer in de normale hoeveelheid aan het normale voedingspatroon toegevoegd (provocatie). Als de klachten dan weer optreden of verergeren betekent dit dat er sprake is van een fructose-intolerantie.

Een waterstofademtest kan ook worden gebruikt om fructose-intolerantie vast te stellen. Deze test wordt aangevraagd door de maag-, darm-, leverarts. Soms kan deze test een vals positieve uitslag geven. Dit kan gebeuren doordat tijdens de test een drank wordt gegeven die veel fructose bevat, zonder glucose. Daarnaast wordt deze drank gegeven na een periode van niet eten en drinken. Fructose komt normaal gesproken bijna nooit zonder glucose voor in voeding. Doordat de ademtest een vals positieve uitslag kan geven, kunt u het best een eliminatie-provocatietest doen om erachter te komen of u een fructose-intolerantie hebt.

Behandeling

Bij fructose-intolerantie is een dieet met weinig tot geen fructose en sacharose aan te raden. Sacharose is een suiker die zowel fructose en glucose bevat. De hoeveelheid fructose of sacharose die u kunt verdragen, hangt af van uw persoonlijke drempelwaarde.

Fructosedrempel

De hoeveelheid fructose die u kunt verdragen, verschilt van persoon tot persoon. De aanwezigheid van glucose in de voeding speelt hierbij ook een rol, omdat glucose de opname van fructose verbetert. Voedingsmiddelen die evenveel of meer glucose dan fructose bevatten, veroorzaken meestal geen klachten. Fructose wordt beter verdragen

• Als het goed verdeeld wordt over de dag.
• Als het niet op lege maag wordt gebruikt.
• In combinatie met glucose. Eventueel kan glucose gebruikt worden bij een maaltijd met veel fructose. Bijvoorbeeld in de vorm van druivensuikertabletten, druivensuikerpoeder of glucosesiroop.

Het bijhouden van een eet- en klachtendagboek kan helpen om uw persoonlijke fructosedrempel te bepalen. Als u weet waar deze drempel ligt kunt u beter omgaan met uw voedingspatroon en zo uw klachten verminderen.

Groenten

Verdeel de aanbevolen hoeveelheid groenten (minimaal 250 gram per dag) over de verschillende maaltijden: ontbijt, lunch, tussendoor en diner. Probeer zoveel mogelijk te variëren.

Fruit

Gebruik dagelijks 2 stuks fruit. Neem niet meer dan 1 stuks fruit (150 gram of 125 ml vers sap) per keer, maar verdeel dit over minimaal 2 momenten.

Brood en graanproducten

Broodbeleg

Smaakmakers

Dranken

Veel dranken op basis van fruit bevatten appel- of perensap, zelfs als de naam van het product dit niet aangeeft. Lees bij fruitdranken altijd het etiket om zeker te weten dat deze geen fructose-rijke ingrediënten bevatten. Geschikte (vruchten)limonadesiropen zijn niet gezoet met fructosesiroop, glucose-fructosesiroop of sorbitol. Neem per keer niet meer dan een glas in de verhouding 1 deel siroop op 5 delen water.

Snacks

Zoetmiddelen

Suiker (sacharose) bestaat uit evenveel glucose als fructose. Kleine hoeveelheden (zoals 1-2 theelepels in koffie of thee) worden meestal goed verdragen. Let op met grote hoeveelheden suiker in bijvoorbeeld frisdrank.

Websites

• www.fodmapfoodies.nl (recepten, veel gestelde vragen, boodschappenlijst)
• www.karlijnskitchen.com/nl/ (recepten, ook op social media)

App’s

• De Monash universiteit heeft een app ontwikkeld: The Monash University Low FODMAP Diet app.

Dit is de meest betrouwbare app met regelmatige updates als er een aantal nieuwe producten zijn getest. De website van Fodmapfoodies vertaalt de updates van deze app naar de Nederlandse praktijk.

Voor Android kan de app hier gekocht worden: https://play.google.com/store/.

Voor iOS (Iphone) kan de app hier gekocht worden: https://itunes.apple.com/us/app/.

• De app ‘Kies ik gezond’ van het Voedingscentrum geeft informatie over de ingrediënten van een product. (Een aantal supermarkten hebben de ingrediënten-informatie helaas nog niet vrijgegeven voor de app.)

Op het etiket van een product staat veel handige informatie. Fabrikanten moeten alle ingrediënten vermelden op hun producten. Alle ingrediënten worden in volgorde van gewicht vermeld, behalve mengsels van groenten en fruit. Het product dat als eerste wordt genoemd zit het meest in het product. Ingrediënten kunnen in de loop van de tijd veranderen, dus blijf de etiketten regelmatig controleren. Fabrikanten moeten ook bekende allergene stoffen vermelden. Van de FODMaPs zijn dit alleen de ingrediënten die gluten of lactose bevatten. Ingrediënten die niet gebruikt mogen worden bij een fructosebeperkt dieet zijn soms moeilijk te herkennen. Hieronder staat een lijst die kan helpen.

• Appelextract
• Fructo-oligosaccharide (FOS)
• Fructose
• Fructosestroop
• Fructose-glucose stroop
• High fructose corn syrup (HFCS)
• Honing
• Fruitsap concentraat    
• Geconcentreerd vruchtensap 
• Gedroogde vruchten
• Lactulose

Aandachtspunten

Omdat mensen vaak ook gevoelig zijn voor andere onverteerbare koolhydraten, raden we het gebruik van onderstaande producten af:

• Light- of dieetproducten gezoet met sorbitol, zoals suikervrije jam, koekjes, snoepjes en dergelijke.
• Suikervrije kauwgom gezoet met xylitol.
• Daarnaast bevat het medicijn Lactulose (een laxeermiddel) ook fructose.

 Toegestane producten

Onderstaande producten bevatten geen fructose en kunnen gebruikt worden:

• Brood; let echter wel op toevoegingen, zoals rozijnen en kies voor fructose-arm beleg.
• Aardappelen
• Graanproducten zoals rijst en pasta
• Vlees- en vleeswaren, vis, kip, ei
• Kaas
• Peulvruchten
• Noten
• Zuivel; let echter wel op toevoegingen zoals kersenyoghurt.
• Smeer- en bereidingsvetten

Overige informatie

Er is een tablet op de markt onder de naam Fructase van het merk Intoleran. Dit tablet zet fructose uit de voeding om in glucose zodat een product met fructose toch gegeten kan worden zonder klachten. 

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: