Energie- en eiwitverrijkt dieet

Bij ziekte is er extra aandacht voor voeding nodig. Voor en na een operatie is voldoende voeding belangrijk voor een goed herstel. Bij ziekte, zwaar werk of sporten heeft uw lichaam meer energie, eiwit en andere voedingsstoffen nodig. Ziekte kan eten moeilijk maken door verminderde eetlust, misselijkheid en/of vermoeidheid.

Als u minder eet dan uw lichaam nodig heeft, gaat u afvallen. Dit kan leiden tot ondervoeding. Ondervoeding betekent dat uw lichaam te weinig energie en voedingsstoffen, zoals eiwitten, binnenkrijgt. Ondervoeding door ziekte komt vaak voor en kan het herstel vertragen en de behandeling bemoeilijken. 

Voor een goede voedingstoestand is een energie- en eiwitrijke voeding nodig. Na herstel en het bereiken van een gezond en stabiel gewicht kunt u weer overstappen op uw gebruikelijke voeding.

Afvallen is ongewenst!

Bij ziekte is afvallen niet wenselijk. Het is een teken dat uw lichaam voedingsstoffen tekort komt. Dit betekent dat u minder calorieën en eiwitten binnenkrijgt dan uw lichaam nodig heeft. 

Wanneer u te weinig calorieën en eiwitten binnenkrijgt, verbruikt uw lichaam eiwitten uit de spieren. Hierdoor neemt de kracht in uw spieren af en gaat uw conditie achteruit. Dit maakt het moeilijker om te herstellen.

Als u ongewenst afvalt, is het belangrijk om verder gewichtsverlies te voorkomen. Zorg voor een voeding die rijk is aan calorieën en eiwitten om uw lichaam te ondersteunen.

Energie

Eten geeft ons energie. Energie hebben wij nodig voor alles wat we doen zoals lopen, fietsen en zelfs ademhalen, praten, nadenken en het kloppen van ons hart. De hoeveelheid energie in voedsel wordt uitgedrukt in kilocalorieën (kcal) of kiloJoules (kJ).
Hoeveel energie iemand nodig heeft, hangt af van verschillende factoren zoals lengte, leeftijd, geslacht, activiteit en gezondheid. Bij ziekte is uw gebruikelijke voeding vaak niet voldoende. U moet dan meer eten en drinken dan normaal.
Een goede manier om te zien of u voldoende energie uit uw voeding haalt, is door uw gewicht te controleren. Weeg uzelf bij voorkeur op hetzelfde tijdstip en op dezelfde weegschaal, één keer per week. Doe dit zonder schoenen, jas of zware kleding.
Als uw gewicht gelijk blijft of stijgt, krijgt u voldoende voedingsstoffen en energie binnen. Als uw gewicht daalt, krijgt u niet genoeg voedingsstoffen en energie binnen. Houd er rekening mee dat vocht vasthouden ook een gewichtsstijging kan veroorzaken. In dat geval is uw gewicht geen goede maat voor uw voedingstoestand.

Eiwit

Eiwit is een belangrijke stof in onze voeding. Het helpt bij de opbouw en het behoud van spieren en bloed. Eiwit is ook essentieel voor wondherstel. Bij ziekte of na een operatie heeft u meer eiwitten nodig. Eiwit is dan de belangrijkste voedingsstof voor herstel. 
Eiwit zit in veel verschillende voedingsmiddelen. Voorbeelden zijn vlees, vis, kip, vleesvervangers, ei, noten, kaas en melkproducten zoals melk, chocolademelk, yoghurtdrank, karnemelk, vla, yoghurt en kwark. Ook peulvruchten zoals bruine bonen, erwten en linzen bevatten veel eiwit. Brood bevat ook eiwit, maar in kleinere hoeveelheden.

Algemeen

• Eet vaak kleine maaltijden verspreid over de dag. Gebruik naast de 3 hoofdmaaltijden ook 3 tussendoortjes. Probeer minimaal 6 keer per dag iets te eten en sla geen maaltijden over.

• Varieer uw maaltijden. Wissel regelmatig tussen zoete, zure en hartige gerechten. Kies ook afwisselend voor warme en koude gerechten.

• Neem de tijd om te eten. Kauw goed en eet rustig.

• Voorkom dat u te moe bent om te eten. Rust uit voor de maaltijd als dat nodig is.

• Vermijd voedingsmiddelen die u niet lekker vindt. Kies voor gerechten die u aanspreken.

• Kies kant-en-klare gerechten als koken te vermoeiend is of tegenstaat.

• Neem een broodmaaltijd als u geen warme maaltijd wilt.

• Besteed aandacht aan uw voeding. Extra aandacht kan prettig zijn, maar te veel aandacht kan stress veroorzaken.

Dranken

Probeer dagelijks minimaal 1,5 liter te drinken. Kies bij voorkeur voor dranken die energie en voedingsstoffen bevatten.

• Melkproducten: Kies bij voorkeur voor volle melk, chocolademelk (met slagroom) of yoghurtdrank. Deze dranken bevatten naast energie ook veel eiwitten.

• Vruchtensap en frisdrank: Vruchtensap, frisdrank en limonade bevatten suiker en daardoor meer energie. Let wel op als u diabetes heeft.

• Gebonden soep: Kies voor gebonden soep in plaats van heldere soep, dit bevat meer voedingsstoffen.

• Thee en koffie: Gebruik suiker en/of koffieroom of volle koffiemelk in uw thee en koffie. Probeer ook eens cappuccino of Wiener melange uit een pakje. Let wel op als u diabetes heeft, neem dan geen suiker.

Dranken zoals bouillon, thee en koffie zonder suiker en melk, water en light frisdranken geven een vol gevoel maar leveren weinig tot geen voedingsstoffen. 

Broodmaaltijden

• In plaats van 1 snee brood kunt u ook 2 beschuiten of 2 crackers nemen.

• Als brood niet lukt, kunt u kiezen voor 1 schaaltje Brinta- of havermoutpap met volle melk, 1 schaaltje cornflakes, muesli of cruesli met volle melk of volle yoghurt, of 1 beker drinkontbijt.

• Besmeer uw brood ruim met (dieet)margarine of roomboter. Beide bevatten evenveel energie.

• Kies voor krentenbrood, notenbrood, suikerbrood of croissants. Deze bevatten meer energie dan gewoon brood.

• Gebruik ruim beleg op brood. Hartig beleg en pindakaas bevatten veel eiwit. Probeer 2 plakken kaas of vleeswaren, 1 plak kaas met jam of appelstroop, of pindakaas met suiker, hagelslag of plakjes banaan.

• Probeer kant-en-klare salades, een roerei, gebakken vis, knakworstjes of een kroket op uw brood.

• Maak eens een tosti of een wentelteefje voor een smakelijke variatie.

Melk, melkproducten en kaas

• Gebruik vooral volle producten zoals volle melk, volle chocolademelk, koffieroom, volle yoghurt, roomkwark, volle vla, pudding, roomijs en volvette kaas (bijvoorbeeld Goudse 48+ of roombrie).
• U kunt vla of yoghurt op smaak maken met fruit, vruchtenmoes, siroop, jam of puddingsaus. Voeg een klontje boter of een scheutje ongeklopte room toe aan pap, vla of yoghurt voor extra smaak en energie.
• Kant-en-klare nagerechten zijn handig en ook geschikt als tussendoortje.
• Een flensje of pannenkoek met stroop of fruit en slagroom is ook een idee.
• Probeer eens een milkshake, een vlaflip of neem volle chocolademelk met slagroom.

Vlees en vleesvervangers

• Bereid uw vlees in ruim margarine of boter. Maak er een smakelijke jus of saus van. Voeg eventueel wat room of crème fraîche toe voor extra smaak.
• Als gebakken of gebraden vlees u tegenstaat, kunt u het fijnsnijden. Verwerk het vlees in ragout of saus. Tartaar of fijngemaakt gehakt zijn ook makkelijk te eten en te verwerken, bijvoorbeeld door de stamppot.
• U kunt koud vlees of vleeswaren verwerken in een salade. Roer fijngesneden vleeswaren, zoals ham of cornedbeef door de puree.
• Gebruik ei, kaas, vis, tahoe (tofu), tempé, sojabonen, peulvruchten, noten of kant-en-klare vegetarische vervangers in plaats van vlees.
• U kunt extra room toevoegen aan de jus of saus.
• Gebruik in plaats van jus een andere gebonden saus. Denk aan kerriesaus, champignonsaus, kaassaus of roomsaus voor variatie.

Groente en fruit

• Roer een klontje margarine of boter door de groenten. U kunt ook een scheutje room, een lepel crème fraîche of een saus toevoegen.
• Voeg een saus toe aan rauwkost. Kies bijvoorbeeld voor een saus op basis van mayonaise of olie.
• Appelmoes, compote, rabarber of stoofperen zijn een goede variatie op gekookte groenten. Deze bijgerechten kunt u ook extra erbij eten.
• Maak een vruchtensalade op smaak met suiker en/of (slag)room of crème fraîche. U kunt ook een bolletje ijs toevoegen.
• In plaats van fruit kunt u ook gerust een glas vruchtensap nemen. Dit is een makkelijke manier om toch uw fruit binnen te krijgen.
• Maak eens een smoothie van vers fruit en yoghurt of melk.

Aardappelen, rijst en pasta

• Kies vaker voor gebakken aardappelen in plaats van gekookte aardappelen. Gebruik er mayonaise of een andere saus bij.
• Varieer met gefrituurde aardappelballetjes, frites, aardappelkroketjes en andere gefrituurde aardappelgerechten.
• Voeg aan aardappelpuree of stamppot extra boter, (dieet)margarine, room of kaas toe.
• Wissel aardappelgerechten af met rijst of pasta. Voeg ook bij rijst en pasta extra (dieet)margarine, olie, room of kaas toe.

Tussendoor

• Kies voor kleine hapjes die makkelijk te eten zijn. Wissel af tussen zoete en hartige opties.
• Probeer eens een candybar zoals een Mars, Milky Way of Snickers. Andere zoete opties zijn een gevulde koek, eierkoek, Liga, (stroop)wafel, plak cake, plak ontbijtkoek met boter of (dieet)margarine of een bonbon.
• Hartige tussendoortjes kunnen zijn pinda’s, nootjes, studentenhaver, chips of kaaskoekjes. Andere opties zijn een lekkerbekje, haring, saucijzen- of worstenbroodje, een loempia, stukjes kaas of worst, of een toastje met vis, salade of brie.

Eiwitrijke producten

Er zijn producten die van nature veel eiwitten bevatten. Deze producten zijn eerder al genoemd. Tegenwoordig zijn er ook producten verkrijgbaar waar extra eiwitten aan zijn toegevoegd. Hieronder ziet u een aantal voorbeelden van producten waar extra eiwitten aan zijn toegevoegd. Deze producten kunt u vinden in de supermarkt. Een uitgebreide lijst met deze producten kunt u vragen aan uw diëtist.

Eiwit verrijkte warme maaltijd voor thuis.

Carezzo biedt eiwitrijke warme maaltijden aan voor thuis. Deze maaltijden bevatten 30 gram eiwit per portie en worden 1 keer per week koelvers aan huis geleverd. De kosten liggen tussen de € 9,26 – € 9,95 per maaltijd. U kunt deze maaltijden bestellen op de website www.carezzo.nl. Carezzo is een voorbeeld van een eiwitrijke maaltijdservice, maar er zijn ook andere merken die eiwitrijke maaltijden aanbieden.

Dieetproducten

Als het u niet lukt om meer of vaker te eten, kunt u uw voeding verrijken met dieetproducten. Dit helpt u om toch voldoende energie en eiwitten binnen te krijgen.
Dieetproducten zijn er in verschillende vormen, zoals drinkvoeding, toetjes of poeders. Drinkvoeding bevat veel energie en eiwitten. Daarnaast zijn er vitamines en mineralen aan toegevoegd. Drinkvoeding is beschikbaar in verschillende smaken en samenstellingen.
Poeders zijn ook beschikbaar in verschillende smaken en samenstellingen. U kunt deze poeders toevoegen aan dranken of gerechten om uw voeding rijker te maken.
Als u dieetproducten wilt gebruiken, overleg dan altijd met uw diëtist. De diëtist kan beoordelen of u het product nodig heeft en adviseren over de hoeveelheid en het type product dat het beste bij u past.

• Voor informatie over de hoeveelheid energie en eiwit in voedingsmiddelen kunt u terecht op www.voedingswaardetabel.nl.

• Wilt u meer weten over de eettabel? U kunt het boek "De eettabel" bestellen via www.voedingscentrum.nl of bellen naar (070) 306 88 88.

• Bij gewichtsverlies en/of weinig zin in eten. Boek: Kom op, kom aan door Suzanne Bader.

• Voor informatie over Maaltijdservice Limburg kunt u de website www.demaaltijdservice.nl bezoeken of bellen naar (0478) 74 50 74.

• Voor informatie over Apetito maaltijdservice kunt u de website www.apetito.nl bezoeken of bellen naar 0800 023 29 75.

• Informatie over gezonde voeding en voeding bij ziekte vindt u op www.voedingscentrum.nl.

• Wilt u meer weten over eiwitrijke producten? Kijk dan in de "database eiwitrijke producten" via www.stuurgroepondervoeding.nl/energie-en-eiwitrijke-producten.

Als u een uitgebreide lijst met maaltijdservices of eiwitrijke producten wilt, vraag dan uw diëtist om advies. Uw diëtist kan u helpen met een lijst van producten die u in de supermarkt kunt vinden.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: