Energie- en eiwitverrijkt dieet

Bij ziekte is er extra aandacht voor voeding nodig. Voor en na een operatie is voldoende voeding belangrijk voor een goed herstel. Bij ziekte, zwaar werk of sporten heeft uw lichaam meer energie, eiwit en andere voedingsstoffen nodig. Ziekte kan eten moeilijk maken door verminderde eetlust, misselijkheid en/of vermoeidheid.

Als u minder eet dan uw lichaam nodig heeft, gaat u afvallen. Dit kan leiden tot ondervoeding. Ondervoeding betekent dat uw lichaam te weinig energie en voedingsstoffen, zoals eiwitten, binnenkrijgt. Ondervoeding door ziekte komt vaak voor en kan het herstel vertragen en de behandeling bemoeilijken. 

Voor een goede voedingstoestand is een energie- en eiwitrijke voeding nodig. Na herstel en het bereiken van een gezond en stabiel gewicht kunt u weer overstappen op uw gebruikelijke voeding.

Afvallen is ongewenst!

Bij ziekte is afvallen niet wenselijk. Het is een teken dat uw lichaam voedingsstoffen tekort komt. Dit betekent dat u minder calorieën en eiwitten binnenkrijgt dan uw lichaam nodig heeft. 

Wanneer u te weinig calorieën en eiwitten binnenkrijgt, verbruikt uw lichaam eiwitten uit de spieren. Hierdoor neemt de kracht in uw spieren af en gaat uw conditie achteruit. Dit maakt het moeilijker om te herstellen.

Als u ongewenst afvalt, is het belangrijk om verder gewichtsverlies te voorkomen. Zorg voor een voeding die rijk is aan calorieën en eiwitten om uw lichaam te ondersteunen.

Energie

Eten geeft ons energie. Energie hebben wij nodig voor alles wat we doen zoals lopen, fietsen en zelfs ademhalen, praten, nadenken en het kloppen van ons hart. De hoeveelheid energie in voedsel wordt uitgedrukt in kilocalorieën (kcal) of kiloJoules (kJ).
Hoeveel energie iemand nodig heeft, hangt af van verschillende factoren zoals lengte, leeftijd, geslacht, activiteit en gezondheid. Bij ziekte is uw gebruikelijke voeding vaak niet voldoende. U moet dan meer eten en drinken dan normaal.
Een goede manier om te zien of u voldoende energie uit uw voeding haalt, is door uw gewicht te controleren. Weeg uzelf bij voorkeur op hetzelfde tijdstip en op dezelfde weegschaal, één keer per week. Doe dit zonder schoenen, jas of zware kleding.
Als uw gewicht gelijk blijft of stijgt, krijgt u voldoende voedingsstoffen en energie binnen. Als uw gewicht daalt, krijgt u niet genoeg voedingsstoffen en energie binnen. Houd er rekening mee dat vocht vasthouden ook een gewichtsstijging kan veroorzaken. In dat geval is uw gewicht geen goede maat voor uw voedingstoestand.

Eiwit

Eiwit is een belangrijke stof in onze voeding. Het helpt bij de opbouw en het behoud van spieren en bloed. Eiwit is ook essentieel voor wondherstel. Bij ziekte of na een operatie heeft u meer eiwitten nodig. Eiwit is dan de belangrijkste voedingsstof voor herstel. 
Eiwit zit in veel verschillende voedingsmiddelen. Voorbeelden zijn vlees, vis, kip, vleesvervangers, ei, noten, kaas en melkproducten zoals melk, chocolademelk, yoghurtdrank, karnemelk, vla, yoghurt en kwark. Ook peulvruchten zoals bruine bonen, erwten en linzen bevatten veel eiwit. Brood bevat ook eiwit, maar in kleinere hoeveelheden.

Algemeen

• Eet vaak kleine maaltijden verspreid over de dag. Gebruik naast de 3 hoofdmaaltijden ook 3 tussendoortjes. Probeer minimaal 6 keer per dag iets te eten en sla geen maaltijden over.

• Varieer uw maaltijden. Wissel regelmatig tussen zoete, zure en hartige gerechten. Kies ook afwisselend voor warme en koude gerechten.

• Neem de tijd om te eten. Kauw goed en eet rustig.

• Voorkom dat u te moe bent om te eten. Rust uit voor de maaltijd als dat nodig is.

• Vermijd voedingsmiddelen die u niet lekker vindt. Kies voor gerechten die u aanspreken.

• Overweeg om gebruik te maken van een maaltijdservice als koken te vermoeiend is of tegenstaat.

• Neem een broodmaaltijd als u geen warme maaltijd wilt.

• Besteed aandacht aan uw voeding. Extra aandacht kan prettig zijn, maar te veel aandacht kan stress veroorzaken.

Dranken

Probeer dagelijks minimaal 1,5 liter te drinken. Kies bij voorkeur voor dranken die energie en voedingsstoffen bevatten.

• Melkproducten: Kies bij voorkeur voor volle melk, chocolademelk (met slagroom) of yoghurtdrank. Deze dranken bevatten naast energie ook veel eiwitten.

• Gebonden soep: Kies voor gebonden soep in plaats van heldere soep, dit bevat meer voedingsstoffen.

Dranken zoals bouillon, thee en koffie zonder suiker en melk, water en light frisdranken geven een vol gevoel maar leveren weinig tot geen voedingsstoffen. 

Broodmaaltijden

• In plaats van 1 snee brood kunt u ook 2 beschuiten of 2 crackers nemen.

• Als brood niet lukt, kunt u kiezen voor 1 schaaltje Brinta- of havermoutpap met volle melk, 1 schaaltje ontbijtgranen met volle melk of volle yoghurt of 1 beker drinkontbijt.

• Besmeer uw brood ruim met margarine.

• Probeer ook eens krentenbrood, notenbrood of een tosti. Denk ook aan een pannenkoek als lunch. 
• Gebruik ruim beleg op brood. Hartig beleg en pindakaas bevatten veel eiwit. 
• Probeer smeersalades, vis, een gekookt of roerei op uw brood.

Melk, melkproducten en kaas

• Gebruik vooral volle producten zoals volle melk, volle chocolademelk, koffieroom, volle yoghurt, roomkwark, volle vla, pudding, roomijs en volvette kaas (bijvoorbeeld Goudse 48+ of roombrie).

• U kunt vla of yoghurt op smaak maken met fruit.

• Voeg een scheutje ongeklopte room toe aan pap, vla of yoghurt voor extra energie.

Vlees en vleesvervangers

• Bereid uw vlees in margarine of boter. Maak hier een jus of saus van. Voeg eventueel wat room of crème fraîche toe voor extra energie.

• Als gebakken of gebraden vlees u tegenstaat, kunt u het fijnsnijden. Verwerk het vlees in ragout of saus. Tartaar of fijngemaakt gehakt zijn ook makkelijk te eten en te verwerken, bijvoorbeeld door de stamppot.

• U kunt vlees of kip verwerken in een salade. 

• Gebruik ei, kaas, vis, tahoe (tofu), tempé, sojabonen, peulvruchten, noten of kant-en-klare vegetarische vervangers in plaats van vlees.
• Voor een romigere smaak kunt u extra room toevoegen aan de jus of saus.
• Gebruik in plaats van jus een andere gebonden saus. Denk aan kerriesaus, champignonsaus, kaassaus of roomsaus voor variatie.

Groente en fruit

• Roer een klontje margarine of boter door de groenten. U kunt ook een scheutje room, een lepel crème fraîche of een saus toevoegen.

• Voeg een dressing toe aan rauwkost. Kies bijvoorbeeld voor een saus op basis van yoghurt of olie.

• Appelmoes, compote, rabarber of stoofperen kunnen een friszoet bijgerecht zijn.

• Maak een vruchtensalade op smaak met slagroom en voeg een bolletje ijs toe.

• Maak eens een smoothie van vers fruit en yoghurt of melk.

Aardappelen, rijst en pasta

• Gebruik als afwisseling ook eens gebakken aardappelen of zoete aardappel in plaats van gekookte aardappelen. U kunt hier eventueel een saus bij gebruiken.

• Voeg aan aardappelpuree of stamppot extra boter, (dieet)margarine, room of kaas toe.

• Wissel aardappelgerechten af met rijst, pasta, gnocchi, couscous en wraps. Voeg hier ook extra (dieet)margarine, olie, room of kaas toe.

• Als zachte gerechten beter gaan probeer dan ook eens risotto, orzo of parelcouscous. 

Tussendoor

• Kies voor kleine hapjes die makkelijk te eten zijn. Wissel af tussen zoete en hartige opties.

• Hartige tussendoortjes kunnen zijn: pinda’s, nootjes of studentenhaver. Andere opties zijn een vis, stukjes kaas of vlees, of een toastje met vis, salade of brie.

• Denk ook aan een cracker of rijstwafel met hartig beleg, zoals zuivelspread, cottage cheese, pindakaas, gekookt ei of hummus.
• Zoete tussendoortjes kunnen zijn: yoghurt met fruit, een notenreep of een krentenbolletje. 

Eiwitrijke producten

Er zijn producten die van nature veel eiwitten bevatten. Deze producten zijn eerder al genoemd. Tegenwoordig zijn er ook producten verkrijgbaar waar extra eiwitten aan zijn toegevoegd. Hieronder ziet u een aantal voorbeelden van producten waar extra eiwitten aan zijn toegevoegd. Deze producten kunt u vinden in de supermarkt. Een uitgebreide lijst met deze producten kunt u vragen aan uw diëtist.

Dieetproducten

Als het u niet lukt om meer of vaker te eten, kunt u uw voeding verrijken met dieetproducten. Dit helpt u om toch voldoende energie en eiwitten binnen te krijgen.
Dieetproducten zijn er in verschillende vormen, zoals drinkvoeding, toetjes of poeders. Drinkvoeding bevat veel energie en eiwitten. Daarnaast zijn er vitamines en mineralen aan toegevoegd. Drinkvoeding is beschikbaar in verschillende smaken en samenstellingen.
Poeders zijn ook beschikbaar in verschillende smaken en samenstellingen. U kunt deze poeders toevoegen aan dranken of gerechten om uw voeding rijker te maken.
Als u dieetproducten wilt gebruiken, overleg dan altijd met uw diëtist. De diëtist kan beoordelen of u het product nodig heeft en adviseren over de hoeveelheid en het type product dat het beste bij u past.

• Voor informatie over de hoeveelheid energie en eiwit in voedingsmiddelen kunt u gebruik maken van de eetmeter app eetmeter - Mijn Voedingscentrum

• Bij gewichtsverlies en/of weinig zin in eten. Boek: Kom op, kom aan door Suzanne Bader.

• Voor informatie over Maaltijdservice Limburg kunt u de website www.demaaltijdservice.nl bezoeken of bellen naar (0478) 74 50 74.

• Voor informatie over Apetito maaltijdservice kunt u de website www.apetito.nl bezoeken of bellen naar 0800 023 29 75.

• Informatie over gezonde voeding en voeding bij ziekte vindt u op www.voedingscentrum.nl.

• Wilt u meer weten over eiwitrijke producten? Kijk dan in de "database eiwitrijke producten" via www.stuurgroepondervoeding.nl/energie-en-eiwitrijke-producten.

Als u een uitgebreide lijst met maaltijdservices of eiwitrijke producten wilt, vraag dan uw diëtist om advies. Uw diëtist kan u helpen met een lijst van producten die u in de supermarkt kunt vinden.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: