Hartfalen

Persoonlijk boekje

Inleiding

U bent door uw cardioloog verwezen naar de hartfalenpoli. Hartfalen wil zeggen dat de pompkracht van de hartspier onvoldoende is, waardoor het lichaam te weinig zuurstof krijgt en er problemen ontstaan. Hartfalen is een chronische aandoening, dat betekent dat het wel behandeld kan worden, maar niet genezen. Op de hartfalenpoli wordt u begeleid door een hartfalen-verpleegkundige  en een verpleegkundig specialist onder supervisie van de cardioloog. Zij bewaken de effecten van de behandeling, begeleiden en ondersteunen patiënten met chronisch hartfalen. Hier leest u alle informatie die belangrijk voor u is.

Wat is hartfalen?

Hartfalen is een combinatie van verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van verminderde pompwerking van het hart.

De meest voorkomende klachten van mensen met hartfalen zijn:

  • vermoeidheid
  • kortademigheid bij inspanning
  • vocht vasthouden: toename buikomvang, opgezette benen en enkels
  • toename in gewicht ten gevolge van vocht vasthouden
  • moeite met plat liggen, nachtelijke benauwdheid, vaak plassen in de nacht

Klachten die verder vaak voorkomen bij hartfalen zijn:

  • duizeligheid
  • hartkloppingen
  • koude handen en voeten
  • opgeblazen gevoel
  • verminderde eetlust, eten kan als vermoeiend ervaren worden
  • moeilijke stoelgang
  • kriebelhoest, met name als de patiënt plat ligt. Dit is vaak een voorteken van ophoping van vocht in de longen
  • vergeetachtigheid, gebrek aan concentratie

Waarvoor is een hartfalenspreekuur?

  • informatie over uw ziekte en leefregels
  • bespreken van problemen ten gevolge van uw ziekte
  • medische controle: lichamelijk onderzoek; indien nodig: een hartfilmpje, bloedonderzoek en een foto van de longen
  • informatie over hartfalenmedicatie en gebruik hiervan
  • het optimaliseren van uw hartfalenmedicatie
  • informatie over aanpassingen van uw eet- en drinkpatroon
  • informatie over aanpassingen van uw leefgewoonten
  • informatie over nazorg: hartrevalidatie

Leefregels en adviezen

Waarom zoutbeperking en vochtbeperking bij hartfalen?

Hartfalen maakt dat uw lichaam de neiging heeft extra zout en water vast te houden. Dit kan leiden tot vochtophoping in uw lichaam. Dit extra vocht kan dikke enkels, voeten of buik veroorzaken en/of stuwing in uw longen waardoor u kortademig wordt.

Vochtbeperking

Hoe kunt u uw vochtinname beperken?

De hoeveelheid vocht die u per dag mag gebruiken is minimaal 1500 ml en maximaal 2000 ml. Minimaal 1500 ml per 24 uur vochtinname is nodig voor het goed werken van uw nieren; maximaal 2000 ml vochtinname om uw hart niet teveel te belasten.

Vocht neemt u op via dranken en vloeibare producten. Schrijf eventueel de gebruikte hoeveelheid per dag op een lijstje, zodat u kunt zien hoeveel dit samen is. Op de Hartfalenpoli wordt uitgelegd hoe u dit op een makkelijke manier kunt bijhouden.

Het meten van de hoeveelheid vocht

U kunt de hoeveelheid vocht meten door de glazen / kopjes te tellen op een dag. De hoeveelheid vocht die u binnenkrijgt vindt u in onderstaand overzicht.

Hoeveelheid

Kopje

125 ml

Glas

150 ml (klein) / 200 ml (groot)

Mok

200 -250 ml

Diep bord

250 ml

Borrelglas

35 ml

Wijnglas

100 ml

Tips als u last heeft van een dorstgevoel

  • Zuig bij warm weer op een ijsblokje. Dit geeft weinig vocht en is toch lekker fris.
  • Een zuurtje of pepermuntje helpt tegen het dorstgevoel.
  • Verdeel fruit in stukjes en neem het als u dorst krijgt. Dit fruit kunt u het beste bewaren in de koelkast.
  • Vermijd zout. Van zout krijgt u dorst. Wanneer u veel zoute voedingsmiddelen eet, zult u waarschijnlijk ook meer drinken.
  • Zure dranken zijn goede dorstlessers, zoete dranken maken dorstig.

Drink 2 glazen extra:

  • bij zomerse temperaturen boven de 25°C.
  • Bij diarree en/of braken

Let op: Bij aanhoudende diarree en/of braken (langer dan 1 dag), contact opnemen met de Hartfalenpoli voor het aanpassen van uw plasmedicatie.

Zoutbeperking

Minder zout gebruiken is belangrijk voor mensen met hartfalen. Uw lichaam heeft zout nodig om goed te werken, maar dit is slechts 1-3 gram per dag. Zout bevat natrium. Natrium houdt vocht vast en moet daarom worden beperkt. De gemiddelde Nederlander krijgt via zijn voeding 9 tot 10 gram zout per dag binnen. De gezondheidsraad adviseert voor iedere Nederlander een maximale inname van 6 gram zout per dag. Deze hoeveelheid zout wordt al bereikt door de hoeveelheid zout die in producten zit zonder toevoeging van zout. Zoutrijke producten moeten vermeden worden.

Tips om het zoutgebruik te beperken

  • Voeg geen zout toe bij de bereiding van de warme maaltijd, soep, en alles wat u zelf klaarmaakt in de keuken.
  • Gebruik eventueel een kruidenbuiltje dat u mee laat koken bij de bereiding van soepen en verse groenten.
  • Breng smaak aan gerechten met kruiden, specerijen of vruchtensappen (citroen/limoen) in plaats van zout.
  • Gebruik niet meer dan 2 plakken gewone kaas of vleeswaren per dag. Wilt u hiervan méér gebruiken, kies dan voor natriumarme soorten.
  • Lees altijd de etiketten op voedingsmiddelen om te controleren hoeveel zout deze bevatten.
  • Neem vers of diepvries fruit en groente, vleesvervangers (zoals soja), melkproducten, meervoudig onverzadigde vetten (zoals olijfolie), granen en vis, en minder voorbewerkte voedingsmiddelen.
  • Gebruik geen kant en klare soepen, bouillon(blokjes) en sauzen, diepvriesmaaltijden, groenten uit blik en glas, soep (denk aan ‘cup a soup’) of saus uit een pakje, tomatensap, tomatenproducten zoals ketchup en tomatensap en smaakmakers (sojasaus, mosterd, sambal en Worcestersaus), kruidenmengsels voor vlees en niet te vergeten de hartige snacks.
  • Het wordt afgeraden om zoutvervangers, zoals dieetzout of Low Salt te gebruiken. Hierdoor kan het kalium stijgen. Dit kan gevaarlijk zijn.
  • Zet geen zout op tafel zodat u niet in de verleiding komt toch zout aan uw maaltijd toe te voegen.
  • Denk na over wat u eet wanneer u uit eten gaat.

Het is mogelijk dat u zich beter gaat voelen wanneer u uw zoutgebruik beperkt, zelfs als u geen last hebt van vocht vasthouden of plastabletten (diuretica) gebruikt. Zoutbeperking draagt bij aan een betere werking van uw medicijnen en het heeft een gunstig effect op uw bloeddruk.

Uw gezinsleden en vrienden waar u samen mee eet kunnen mee profiteren van de voordelen van een verminderd zoutgebruik.

Dagelijks wegen

Naast de vocht- en zoutbeperking krijgt u het advies dagelijks uw gewicht te meten. U doet dat ’s morgens na het plassen, nog voor het ontbijt in pyjama. Op die manier kunt u zelf nagaan of u teveel vocht vasthoudt. Stijgt uw lichaamsgewicht 2-3 kg in korte tijd, dan houdt u teveel vocht vast.

Leefstijl

Beweging

5 dagen per week minimaal 30 minuten bewegen is de norm voor een gezonde leefstijl. U kunt op vele manieren aan beweging doen, passend bij uw algehele toestand en conditie en uiteraard uw persoonlijke voorkeur.

Roken

Stoppen, vraag uw huisarts naar de mogelijkheden om u hierbij te begeleiden.

Alcohol

Wees zuinig met het nuttigen van alcohol, beperk u tot maximaal 1 drankje.

Voeding: buiten de zout- en vochtbeperking streven naar een gezond gewicht, dus geen onder- of overgewicht.

Stress

Voorkom zo veel mogelijk stress, neem tijd voor ontspanning en rust.

Therapietrouw

Therapietrouw is betekent dat u de leefregels opvolgt en de medicijnen volgens voorschrift inneemt.

Redenen om de hartfalenpoli te bellen

Als u onderstaande symptomen herkent, belt u de hartfalenpoli.

U herkent een verergering van hartfalen aan een combinatie van de volgende symptomen:

  • gewichtstoename van 2 tot 3 kg of meer in 2 tot 3 dagen (overschrijding streefgewicht)
  • toenemende kortademigheid bij inspanning 
  • toenemende vermoeidheid
  • toenemend vol gevoel in de buik
  • vocht vasthouden: dikke benen, enkels, vingers of buik
  • niet meer plat kunnen liggen in bed door kortademigheid/kriebelhoest
  • overdag minder plassen, 's nachts vaker plassen
  • verminderde eetlust
  • kriebelhoest
  • obstipatie, misselijkheid, diarree of braken
  • toenemende onrust

LET OP! Bij acute situaties belt u 112

Meer informatie

Meer informatie over dieet en voedingsrichtlijnen bij hartfalen vindt u op de websites:

Maandlijsten:

Januari

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Februari

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29

Maart

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

April

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Mei

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Juni

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Juli

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Augustus

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

September

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Oktober

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

November

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

December

Dag Gewicht Bijzonderheden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Contact

Opmerkingen

  • Ziet u een typfout, een taalkundige fout, of heeft u moeite met de leesbaarheid?
  • Ziet u teksten of afbeeldingen met auteursrechten die wij niet hebben vermeld?

Stuur een e-mail naar communicatie@viecuri.nl en we zoeken een passende oplossing.

Disclaimer

Deze informatie is algemeen en geen behandeladvies. De informatie is ook geen vervanging van de afspraken die tussen patiënt en zorgverlener zijn gemaakt. VieCuri kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van mogelijke onjuistheden. Bekijk hier de uitgebreide disclaimer.

scroll terug naar boven