Dagbesteding houdt kwetsbare oudere patiënt fysiek en mentaal fitter

Kwetsbare ouderen moeten regelmatig langer in het ziekenhuis blijven dan medisch noodzakelijk is. Bijvoorbeeld omdat er nog geen thuiszorg aanwezig is of er nog geen plek vrij is in een verpleeg- of verzorgingstehuis. Sinds mei van dit jaar worden op de afdeling Interne Geneeskunde speciale activiteiten georganiseerd voor deze ouderen. De meerwaarde is groot: de dagbesteding geeft de ouderen meer structuur, hun stemming verbetert én ze blijven fysiek en mentaal fitter.

“Het gaat om een specifieke groep patiënten”, vertelt Marieke Houkes, verpleegkundige op de afdeling Interne Geneeskunde. “Het zijn doorgaans patiënten van 70 jaar of ouder, die de nodige mentale en lichamelijke problemen kennen. Zo zijn ze vaak wat verward of is er sprake van dementie. Door de ziekenhuisopname hebben ze vaak nog een extra terugslag gekregen. Hierdoor kunnen ze zich bijvoorbeeld niet meer redden thuis, en moet thuiszorg worden ingeschakeld. Of is overplaatsing naar een verpleeghuis nodig. De patiënten blijven dan in het ziekenhuis totdat deze vervolgzorg beschikbaar is. Dat kan soms weken duren.”

Marieke en haar collega’s merkten dat deze ouderen vaak niet hun draai konden vinden in het ziekenhuis. “Ze hadden hier weinig te doen. Wij zijn immers niet ingericht op deze patiënten, zoals dat wel het geval is bij een verpleeghuis. Hierdoor zaten deze mensen vaak de hele dag op hun kamer en kwamen ze niet of nauwelijks hun bed uit. Ook dreigden ze soms in een isolement te raken. Daar wilden we verandering in brengen.”

Dagbesteding

In 2019 werd besloten om iets extra’s te gaan bieden voor deze groep patiënten, in de vorm van dagbesteding. Een speciaal team gaf hier invulling aan. “Het programma is samengesteld door de afdelingen Geriatrie, Fysiotherapie, Food Services, Ergotherapie en Interne Geneeskunde”, vertelt Marieke. “Het plan was om twee keer per week activiteiten aan te bieden. Corona gooide echter roet in het eten. Pas in mei van dit jaar konden we het idee alsnog ten uitvoer brengen en ging de dagbesteding voor kwetsbare ouderen van start.”

Marieke Houkes: 'Het doet hen echt goed om van de kamer af te gaan, bezig te zijn en sociaal contact te hebben.'

Speciaal programma

Iedere dinsdag- en donderdagochtend komen zij om tien uur samen in het koffiehoekje op de afdeling. “Gemiddeld zijn het zo’n zes patiënten”, vertelt Marieke. “Samen met enkele vrijwilligers - die onmisbaar zijn om deze dagbesteding draaiende te houden - drinken ze dan koffie. Ook wordt bijvoorbeeld de krant doorgenomen of wordt een spelletje gedaan.”

Rond elf uur neemt bewegingsagoog Nicole Tielen het stokje over. Zij doet diverse bewegingsoefeningen met de patiënten. “Dit zijn heel eenvoudige oefeningen, bijvoorbeeld met een bal”, vertelt Nicole. “Meestal gaat het om zittende arm- en beenoefeningen, waarbij iedereen op zijn of haar niveau mee kan doen. En je merkt heel duidelijk: zien bewegen, doet bewegen.”

Om twaalf uur wordt de dagbesteding afgesloten met een gezamenlijke lunch op de afdeling. Hierbij wordt ook de tafel gedekt, vertelt Marieke. “We maken er echt een gezamenlijk eetmoment van, waarbij ook tijd en ruimte is voor een praatje. Dit sociale aspect is heel belangrijk.”

Opgewekter

Marieke en Nicole zien overduidelijk dat de dagbesteding een grote toegevoegde waarde heeft voor de patiënten. In diverse opzichten. “Wanneer ik avonddienst heb op een dag dat de patiënten bij de dagbesteding zijn geweest, zijn ze zichtbaar opgewekter”, vertelt Marieke. “Het doet hen echt goed om van de kamer af te gaan, bezig te zijn en sociaal contact te hebben. Ze zijn minder eenzaam en knappen ervan op! En ze blijven ook meer bij de tijd, doordat ze bijvoorbeeld met de vrijwilligers de actualiteit doornemen. Daarbij geeft de dagbesteding meer structuur aan hun dag en week, die ze vaak toch als lang ervaren.”

Nicole sluit zich aan bij de woorden van haar collega. “Vooral het feit dat de ouderen letterlijk weer onder de mensen komen, is heel veel waard. En door ze te prikkelen en te stimuleren, blijven ze fysiek en mentaal fitter. Wanneer ik de patiënten spreek na hun beweeguurtje hoor ik vaak: ‘dat was fijn en gezellig’. Daar doe je het toch voor?”

Nicole Tielen: ‘Wanneer ik de patiënten spreek na hun beweeguurtje hoor ik vaak: ‘Dat was fijn en gezellig’. Daar doe je het toch voor?’

Vervolg

De dagbesteding voor kwetsbare ouderen is op dit moment nog een proef, die na een half jaar wordt geëvalueerd. Marieke en Nicole hopen dat er een vervolg komt en dat het initiatief ook wordt ingezet op andere afdelingen. Marieke: “Wij ontvangen alleen maar positieve signalen. De dagbesteding maakt de tijd in het ziekenhuis een stuk aangenamer voor deze patiënten, het is voor hen echt een wereld van verschil.”

‘Lichtpuntje voor patiënten’

Suzanne Allard is één van de vrijwilligers die betrokken is bij de dagbesteding voor kwetsbare ouderen. “Ik ben in 2019 als vrijwilliger begonnen bij VieCuri”, vertelt de 34-jarige Veldense. “Ik had een tijd thuis gezeten om voor de kinderen te zorgen, maar wilde weer wat ondernemen en werkervaring opdoen. Aanvankelijk bracht ik vooral bezoekjes aan patiënten - ook met name kwetsbare ouderen -, voor een praatje, het doen van een spelletje, et cetera. Ik heb toen ook een scholing gevolgd om zo goed mogelijk te kunnen omgaan met deze doelgroep. Toen ik werd gevraagd om te ondersteunen bij deze dagbesteding, was dit een logische volgende stap.”

Suzanne geniet ervan. Vooral omdat ze ziet dat veel patiënten hiervan opkikkeren. “Het is meestal gezellig en ontspannend. We spelen bijvoorbeeld regelmatig een potje Rummikub; dat is voor veel ouderen nostalgie. Tijdens zo’n spelletje ontstaan vaak boeiende gesprekken. Bijvoorbeeld over het leven vroeger of over de oorlog. Hierdoor vergeten mensen even dat ze in het ziekenhuis zijn. En ze worden geprikkeld. Dat is vooral belangrijk voor mensen met dementie, die vaak een terugval krijgen als ze lang in het ziekenhuis liggen. Het bieden van activiteiten en afleiding helpt dat te voorkomen. Zeker ook door de goede samenwerking met de betrokken professionals; hierdoor kunnen we de kwetsbare ouderen een optimale begeleiding bieden.”

De vrijwilligster hoort ook vaak van patiënten dat ze uitkijken naar de volgende dagbesteding. “Gisteren was er zelfs een man die chocolaatjes uitdeelde, omdat hij het zo leuk vond. En soms zijn er ook mensen die eigenlijk geen zin hebben om mee te doen. Wanneer je dan toch een lach op hun gezicht kunt toveren, geeft dat veel voldoening. Deze dagbesteding is voor veel patiënten echt een lichtpuntje.”

Suzanne Allard: ‘We spelen regelmatig een potje Rummikub: dat is voor veel ouderen nostalgie.’