Zaadbalkanker

U heeft van uw  arts informatie gekregen over zaadbalkanker. Hier kunt u alles rustig terug lezen.

Zaadbalkanker

Zaadbalkanker (testiscarcinoom of teelbalkanker) is een vorm van kanker in één van de zaadballen. Zaadbalkanker ontstaat meestal in de cellen die het zaad produceren: de kiemcellen. Zaadbalkanker kan ook ontstaan uit andere cellen van de zaadbal. Dit zijn hele zeldzame soorten zaadbalkanker. Deze informatie gaat over kiemceltumoren in de zaadbal.

Zaadbalkanker komt voornamelijk voor bij jonge mannen tussen de 15 en 35 jaar. De diagnose wordt ruim 700 keer per jaar gesteld. Wanneer de ziekte op tijd ontdekt wordt, is er grote kans op genezing. Daarom is zelfonderzoek erg belangrijk.

Als zaadbalkanker wordt ontdekt, komt het regelmatig voor dat er ook al uitzaaiingen zijn. Dit komt omdat sommige mannen bij een verandering in de zaadbal niet direct naar de huisarts gaan. Daarnaast groeit zaadbalkanker in vergelijking met andere tumorsoorten snel. Ook zaait het sneller uit dan andere kankersoorten. Bij sommige mannen wordt zaadbalkanker ontdekt door de klachten die de uitzaaiingen geven. Deze klachten worden meestal veroorzaakt door een zwelling van de lymfeklieren. Hierdoor ontstaat pijn in de buik of rug.

Er is niet veel bekend over de oorzaken van zaadbalkanker. Er zijn wel risicofactoren 
bekend:

• Mannen bij wie één of beide zaadballen rond de geboorte niet waren ingedaald.
  Mannen die eerder zaadbalkanker hebben gehad. Bij 2 tot 3% van de mannen 
  met zaadbalkanker ontstaat na enkele jaren een tumor in de andere zaadbal.
• Mannen met testis atrofie. Dat wil zeggen dat de zaadbal ineengeschrompeld is, 
  bijvoorbeeld door verminderde bloedvoorziening.
• Mannen met zaadbalkanker in de familie. In hoeverre erfelijkheid hierbij een rol 
  speelt is nog onduidelijk

Mannen bij wie zaadbalkanker is vastgesteld, merken zelf een verandering aan de 
zaadbal, of andere veranderingen, zoals:

• Zwelling en/of verharding van de zaadbal. De verharding is meestal pijnloos.
• Een zwaar, dof gevoel in de onderbuik, achter of in de balzak.
• Zwelling van de borstklier(en) of het gebied rond de tepel. Gewichtsverlies of 
  vermoeidheid zonder aanwijsbare reden.

Wanneer u klachten heeft, is het belangrijk om zo snel mogelijk duidelijkheid te 
hebben. Om u deze duidelijkheid te kunnen geven, gebruiken we verschillende 
technieken. Zaadbalkanker kan worden vastgesteld door onderstaande 
onderzoeken.

Bloedtest

Bij zaadbalkanker kunnen bepaalde stoffen in verhoogde mate in het bloed aanwezig 
zijn. Dit zijn tumormerkstoffen, oftewel tumormarkers. HCG of bèta-HCG((bèta-
)humaan choriongonadotrofine) en alfa-FP (alfa-foetoproteïne) zijn merkstoffen voor 
zaadbalkanker. Een verhoogde hoeveelheid van deze stoffen is een aanwijzing voor 
zaadbalkanker. Ook wordt altijd de hoeveelheid LDH (lactaatdehydrogenase) in het 
bloed gemeten. LDH is geen specifieke tumormerkstof, maar de hoeveelheid LDH is 
wel bij bijna alle mannen met zaadbalkanker hoger dan normaal. Toch baseert een 
arts zijn diagnose nooit op bloedonderzoek alleen. Aanvullend onderzoek, zoals een 
echografie, is altijd nodig voor een zekere diagnose.

Echografie van de balzak en buik

Een echografie maakt tumoren in weefsels en organen zichtbaar op een 
beeldscherm. Tijdens het onderzoek ligt u op een onderzoektafel. De echografist 
brengt een gelei op de huid aan en beweegt een klein apparaat over de huid. 
Echografie is een eenvoudig en niet belastend onderzoek.

Weefselonderzoek van de zaadbal

Als de uitkomsten van de echografie en het bloedonderzoek op zaadbalkanker 
wijzen, is weefselonderzoek nodig om de diagnose definitief te kunnen stellen. Dit 
gebeurt zo spoedig mogelijk. Voor het weefselonderzoek moeten de zaadbal, de 
bijbal en de zaadstreng helemaal worden weggenomen. Helaas is het niet mogelijk 
om de diagnose met zekerheid te stellen door maar een deel van de zaadbal te 
verwijderen.
De operatie vindt plaats onder narcose en gebeurt bijna altijd via de lies. U wordt 
hiervoor een of twee dagen in het ziekenhuis opgenomen. Het wegnemen van de 
zaadbal (orchidectomie), de bijbal en de zaadstreng is tevens het begin van de 
behandeling.
Medisch gezien gaat het om een betrekkelijk kleine operatie, maar in emotioneel 
opzicht is het meestal een ingrijpende gebeurtenis. Het verlies van één zaadbal leidt 
overigens zelden tot vermindering van het libido en ook niet tot impotentie. Ook is er 
meestal geen blijvende invloed op de vruchtbaarheid.
Een patholoog onderzoekt het verkregen weefsel onder de microscoop: histologisch 
onderzoek. Dit onderzoek wijst uit of er inderdaad sprake is van zaadbalkanker. Is 
dat het geval, dan wordt tevens vastgesteld om welke vorm van zaadbalkanker het 
gaat: een seminoom of een non-seminoom. Ook wordt de grootte van de tumor 
bepaald. Als blijkt dat de afwijking kwaadaardig is, is verder onderzoek nodig.
U kunt tijdens de verwijdering van uw zaadbal ervoor kiezen een prothese nemen. 
Later kan dit ook operatief worden gedaan. Als u dit overweegt, bespreek dat dan 
met uw arts.

CT-scan van de borstholte en de buik

Dit is een bijzondere röntgentechniek waarbij u heel langzaam door een ringvormige 
scanner wordt bewogen. Deze scanner maakt veel afbeeldingen van kleine stukjes 
van het lichaam, een dwarsdoorsnede. Met deze meetgegevens stelt de computer 
een röntgenfoto samen. De plaats en uitbreiding van een eventuele tumor kunnen 
door deze scan in beeld worden gebracht.
Vaak is meer onderzoek nodig om vast te stellen hoe ver de tumor zich heeft 
uitgebreid en of er uitzaaiingen zijn

Als de uitslag van het weefselonderzoek, de CT-scan en het bloedonderzoek bekend 
zijn, kan de uroloog met u bespreken in welk stadium de zaadbalkanker is en wat de 
beste vervolgbehandeling daarbij is. 
Meestal is dit 1 á 2 weken na de operatie. 

Als u kanker heeft, moet u vaak in korte tijd een besluit nemen over uw behandeling. 
Die behandeling kan ingrijpende gevolgen hebben voor uw leven, zowel op korte als 
op langere termijn. Om zelf mee te kunnen beslissen over uw behandeling informeert 
de specialist u zorgvuldig over de mogelijkheden, de gevolgen van de behandeling 
op uw dagelijkse leven voordat deze samen met u de uiteindelijke beslissing neemt.
Voordat u van de behandelend arts een advies krijgt voor uw behandeling, wordt uw 
situatie met de andere specialisten van het behandelteam besproken. Deze 
specialisten werken intensief met elkaar samen en overleggen wekelijks over alle 
kankerpatiënten. Gezamenlijk stellen zij een advies voor uw behandelplan op. 

Op het moment dat u in het ziekenhuis de diagnose kanker krijgt, leggen artsen en 
verpleegkundige in het ziekenhuis uw gegevens vast in een medisch dossier. Dit 
moet volgens de wet. Sommige van uw gegevens in het medisch dossier worden 
opgenomen in een onafhankelijke databank: de Nederlandse Kankerregistratie 
(NKR

De nacontrole en zorg na een behandeling van zaadbalkanker is er op gericht:

• een mogelijk recidief (terugkeer van de ziekte) op tijd op te sporen, waardoor een 
  effectieve behandeling kan worden ingezet;
• eventuele tumor in de overgebleven teelbal op te sporen;
• het ontstaan van mogelijke late effecten van de therapie te vinden en zo nodig te 
  behandelen.
  
  De nacontrole bestaat uit een lichamelijk onderzoek, bepaling van de 
  tumormerkstoffen, en beeldvormend onderzoek (CT scan van de buik aangevuld met 
  CT scan van de longen of een gewone röntgenfoto van de longen) op vaste 
  momenten. De frequentie en duur van de nacontrole is afhankelijk van het type 
  tumor, het stadium van de ziekte en de reeds gevolgde behandeling.

Stichting zaadbalkanker is een organisatie van en voor mannen met zaadbalkanker 
en hun naasten

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar:

• Ziet u een typfout, een taalkundige fout, of heeft u moeite met de leesbaarheid?
• Ziet u teksten of afbeeldingen met auteursrechten die wij niet hebben vermeld?

Stuur een e-mail naar communicatie@viecuri.nl en we zoeken een passende oplossing.

Deze informatie is algemeen en geen behandeladvies. De informatie is ook geen vervanging van de afspraken die tussen patiënt en zorgverlener zijn gemaakt. VieCuri kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van mogelijke onjuistheden;