Speciaal menopauze spreekuur: ‘Overgangsklachten zijn bespreekbaar én behandelbaar’

Ongeveer 75 procent van de vrouwen krijgt te maken met overgangsklachten. Zijn die klachten heftig of raakt een vrouw op jonge leeftijd in de overgang, dan is het raadzaam om advies in te winnen via het speciale menopauze spreekuur dat VieCuri in het leven riep.

De menopauze, ook wel overgang genoemd, is de laatste menstruatie van de vrouw. “Als een vrouw een jaar niet meer heeft gemenstrueerd, dan weet je achteraf dat dit de menopauze is. Hormonaal verandert er in die periode veel omdat de eierstokken niet meer actief zijn en het vrouwelijk hormoon oestrogeen niet meer wordt aangemaakt”, aldus gynaecoloog Frouke Notten.

Klassieke klachten

Overgangsklachten variëren per persoon van heel mild tot vrij heftig. “Klassieke klachten zijn onder meer opvliegers, slechter slapen, hartkloppingen en stemmingswisselingen. Sommige vrouwen ervaren ook stijfheid in de gewrichten. Door het oestrogeentekort ontstaat in de jaren na de menopauze botontkalking. Ook kunnen de wanden van de vagina en de blaas dunner worden, wat zorgt voor droogheid van de vagina. Dit kan leiden tot pijn bij het vrijen en een grotere kans op blaasontsteking. Ook hebben vrouwen na de menopauze meer kans op hart- en vaatproblemen.” Gemiddeld duren overgangsklachten vier tot tien jaar. “Maar door de stijgende levensverwachting kampen vrouwen tegenwoordig een langer deel van hun leven met de (lange termijn-)klachten van de menopauze. Vrouwen die veel last hebben of jong, tussen de 40 en 45 jaar, in de overgang komen, helpen we daarom nu structureel via het menopauze spreekuur. De huisarts kan patiënten doorverwijzen naar dit spreekuur.”

Therapie met veel gezondheidswinst

Een mogelijke behandeling van ernstige menopauzeklachten is hormoontherapie. De laatste twee decennia werd de therapie niet veel voorgeschreven vanwege mogelijke ernstige bijwerkingen. “Onterecht, blijkt nu”, stelt Notten. “Na zorgvuldig de wetenschappelijke studies over deze therapie weer onder de loep te nemen, blijkt nu dat hormoontherapie in veel gevallen heel veilig is. En dat het zelfs gezondheidswinst oplevert als vrouwen de therapie direct na de menopauze ondergaan.” Overigens is hormoontherapie niet de enige oplossing, benadrukt de gynaecoloog. “Er zijn alternatieve behandelingen, die we bijvoorbeeld inzetten als iemand een erfelijke aandoening heeft.”

 Op deze foto ziet u gynaecoloog Frouke Notten.

Onderbelicht en onderschat

In VieCuri begeleiden twee gynaecologen de patiënten op het menopauze spreekuur. Zij mogen, in tegenstelling tot overgangsconsulenten, hormoontherapie voorschrijven. Daarnaast wordt indien nodig doorverwezen naar diverse andere VieCuri-specialisten. Eén van hen is klinisch psycholoog en seksuoloog Esther Castermans. “Menopauzeklachten worden onderbelicht en onderschat. Het vrouwenlichaam maakt echter een behoorlijke verandering door die mentaal en op seksueel gebied flinke gevolgen kan hebben. Door opvliegers en nachtzweten kan de zin in seks afnemen en is er meer stimulatie (en tijd) nodig om vochtig te worden. Vrouwen voelen zich vaak minder zeker over hun lichaam en tegelijkertijd kan de partner zich afgewezen voelen. Daarom geef ik het liefst voorlichting aan beide partners om hen samen tips te geven hoe ze met de veranderingen kunnen omgaan. Erkenning geven aan de klachten en het bespreekbaar maken is al een eerste, belangrijke stap.”

 Op deze foto ziet u psycholoog en seksuoloog Esther Castermans.

Meer kans op botbreuk

Bij de behandeling van ernstige overgangsklachten zijn indien nodig nog meer VieCuri-specialisten betrokken. Denk aan de osteoporosespecialist om de botdichtheid te controleren. Internist Joop van de Bergh: “Tijdens het intreden van de overgang en de eerste jaren na het verdwijnen van de menstruatie krijg je te maken met versnelde botafbraak omdat het vrouwelijk hormoon oestrogeen wegvalt. Van de afname van de botmassa merk je zelf niets, dat is het verraderlijke. Er kan echter een verhoogd risico ontstaan op een botbreuk omdat je botten minder sterk worden. Ook kun je osteoporose oftewel botontkalking krijgen.”

Botdichtheidsmeting (DEXA meting)

Wie tot een risicogroep voor het krijgen van osteoporose behoort of een hoog risico heeft op botbreuken, wordt door de internist gezien. “Risicofactoren zijn onder meer een laag lichaamsgewicht, bepaald medicijngebruik zoals Prednison en een ziekte die invloed heeft op de botgezondheid zoals reuma. Ook wie na zijn vijftigste al een botbreuk heeft gehad of een familielid heeft dat een heup heeft gebroken, heeft een hoger risico op een (nieuwe) botbreuk. We doen dan een botdichtheidsmeting (de medische term is: DEXA meting) waarmee we kunnen beoordelen of sprake is van een verminderde botdichtheid of osteoporose. Als er sprake is van osteoporose, dan zijn er medicijnen beschikbaar die de botafbraak remmen of medicijnen die de botaanmaak stimuleren.” Na vijf jaar wordt dan meestal weer een nieuwe botdichtheidsmeting gedaan en wordt bepaald of medicatie nog steeds nodig is.

Algemene tips

Vrouwen die tot de risicogroep behoren, maar ook vrouwen die niet tot een risicogroep behoren en in de overgang komen, doen er goed aan om hun botten in goede conditie te houden. “Dat kun je doen door gezond te leven: rook niet, gebruik weinig of geen alcohol en beweeg voldoende. Een half uurtje lopen per dag is voor het skelet effectiever dan een half uur zwemmen of fietsen. Goede voeding met voldoende calcium is ook belangrijk. Naast de volwaardige voeding raden we voor vrouwen in en na de overgang drie tot vier zuivelconsumpties per dag aan. Tot slot is het advies om in de winter vitamine D bij te slikken. Met al deze maatregelen kun je zelf je botgezondheid op peil houden.”

Op http://osteoporosevereniging.nl kunt u checken of u tot een risicogroep behoort voor het krijgen van een botbreuk of osteoporose na de overgang.

‘Door hormoontherapie knapte ik snel op’

Toen de 54-jarige Gini Peters uit Venlo vorig jaar stopte met de pil, begonnen haar overgangsklachten. Gini besloot hier niet jaren mee te worstelen. Inmiddels zijn de klachten dankzij hormoontherapie goed onder controle.

“Ik slikte de pil continu door op advies van de neuroloog, omdat ik al jaren veel last van migraine had. Toch besloot ik vorig voorjaar te stoppen, omdat ik het niet zag zitten om de pil tot mijn zestigste te blijven slikken. Nou, dat heb ik geweten! Ik had weer veel migraine, maar ook opvliegers en pijn in mijn hele lijf. Zo wilde ik niet jaren doorsukkelen. Ik verdiepte me in het onderwerp en vroeg de huisarts om een doorverwijzing naar de gynaecoloog.” De voorgeschreven hormoontherapie blijkt een succes: “Al heel snel voelde ik me niet meer zo’n vaatdoek en knapte ik flink op. Inmiddels slik ik de medicijnen nu bijna een jaar. Over een tijd ga ik terug naar de VieCuri-gynaecoloog en bespreken we een afbouwschema. Zo kan mijn lichaam stap voor stap wennen aan minder hormonen.”