‘Een derde spoedhulp aan ouderen is te voorkomen’

Bijna een derde van alle behandelingen van ouderen op de Spoedeisende Hulp (SEH) is te voorkomen. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat is gedaan op de SEH bij ziekenhuis VieCuri, waarover De Limburger publiceerde. Veel ouderen die worden behandeld op de eerste hulp waren daar niet beland als er betere ouderenzorg was geweest of als hulpverleners eerder of beter met elkaar hadden gecommuniceerd.

In het onderzoek zijn 200 zeventigplussers die zich op de SEH meldden, ondervraagd, evenals 400 mantelzorgers, huisartsen en behandelend specialisten. De laatsten oordeelden dat in ruim 31 procent van de gevallen spoedhulp onnodig was of voorkomen had kunnen worden. Van de huisartsen gaf ruim 20 procent achteraf dat oordeel. Van de patiënten zelf vond 12 procent dat hun bezoek aan de SEH voorkomen had kunnen worden, van de mantelzorgers 9 procent.

Eerdere en betere zorg

Ouderen geven vooral zichzelf de schuld geven van het bezoek: „Ik had beter moeten opletten”. Mantelzorgers geven aan dat de huisarts eerder in actie had moeten komen. En huisartsen wijzen op te lange wachttijden voor afspraken bij een specialist, zodat een ambulance bellen soms de enige optie is om de boel in gang te zetten. Specialisten vinden dat huisartsen eerder en betere zorg hadden kunnen verlenen.

Bezoek aan Spoedeisende Hulp heeft enorme impact

Het onderzoek toont aan dat er behoorlijk winst te behalen valt als ouderen beter in de gaten worden gehouden en er beter wordt gecommuniceerd tussen hulpverleners, zegt onderzoekster Marloes Verhaegh uit Wellerlooi, arts in opleiding tot klinisch geriater. Tijdens het onderzoek liep ze als geneeskundestudent stage bij de SEH van VieCuri. Niet alleen kan overbelasting van de spoedposten worden beperkt en kunnen kosten van gezondheidszorg omlaag, zegt ze, maar ook voor patiënten is voorkomen van spoedhulp belangrijk. „Spoedhulp heeft een enorme impact op de oudere. Na een incident zie je vrijwel altijd een achteruitgang.”

Praktijk is weerbarstig

Er is aan alle kanten veel winst te behalen als er beter op de oudere wordt gelet, zegt onderzoekster Marloes Verhaegh, arts in opleiding tot klinisch geriater. „Temeer daar een spoedgeval enorme impact heeft op een oudere, zowel functioneel, cognitief als sociaal-emotioneel. Een huisarts zou eerder met een patiënt of mantelzorger kunnen bespreken wat de risico’s en kwetsbaarheden zijn van het thuiswonen en wat de opties zijn als er iets gebeurt.”

Letten op kwetsbare ouderen

Van alle mensen die zich melden op een SEH, is ruim een derde ouder dan zeventig jaar. Hun aandeel is in tien jaar tijd met 6 procent gestegen en groeit nog steeds. Veel ouderen belanden op een SEH na een val. Wat opvalt in de studieresultaten, zegt de betrokken SEH-arts Dennis Barten, is dat 95 procent van de ouderen die tijdens het onderzoek op de eerste hulp in Venlo binnenkwamen, thuis woont. „De gemiddelde leeftijd van de mensen die bij het onderzoek zijn betrokken, is 79. Het gaat om ontzettend kwetsbare mensen.” Als in die thuissituatie beter op de ouderen wordt gelet zodat er eerder hulp kan worden ingeroepen en als hulpverleners beter gaan communiceren, is een bezoek aan een spoedpost veelal te voorkomen, verwacht Barten. “Maar dat is dus ook superlastig, want in een kwart van de gevallen was er geen mantelzorg of thuishulp. En als mantelzorgers er wel zijn, dan zijn zij vaak ook kwetsbaar en op leeftijd. Met de druk op de thuiszorg, verpleeghuiszorg en ook de huisarts is dat een complex probleem. Maar nu belanden mensen soms onnodig op een spoedpost en dat heeft een enorme impact op de zelfstandigheid van mensen daarna.”

De oplossing?

Gespecialiseerde afdelingen in ziekenhuizen waar ouderen snel door specialisten kunnen worden gezien bij zorgen over toenemende kwetsbaarheid, zouden wat Verhaegh betreft een oplossing kunnen bieden. Enkele ziekenhuizen hebben inmiddels voorzieningen op dat vlak.

Bij VieCuri kunnen ouderen bij spoed behalve op de SEH ook terecht op de poli geriatrie. Op de SEH wordt intensief samengewerkt met een wijkverpleegkundige, die kijkt of een opname wel nodig is of dat die kan worden voorkomen door de inzet van thuiszorg.