Ik ben mezelf

21 september is het Wereld Alzheimer Dag. Een jaarlijks moment waarop extra aandacht wordt besteed aan dementie. De belangrijkste en meest bekende oorzaak is de ziekte van Alzheimer.  

VieCuri
De zorg voor (kwetsbare) ouderen is één van de pijlers van VieCuri. Oudere patiënten hebben vaak te maken met meerdere medische problemen tegelijk. Een (vaak oudere) patiënt die kanker heeft en lijdt aan dementie is uiterst kwetsbaar. Om adequaat te kunnen helpen, worden de behandelingen van de verschillende gezondheidsklachten onderling goed op elkaar afgestemd. De sociale context van de oudere patiënt vraagt meer aandacht in het ziekteproces. Dat brengt een andere benadering, communicatie en zorg met zich mee.

Beter begrip
Weten in welke fase van dementie iemand zich bevindt, zorgt voor een beter begrip. Hoe kun je nu op iemands gedrag reageren?

• ‘Het bedreigde ik’ realiseert zich zijn vergeetachtigheid. Er valt opeens een gat in iemands gedachten. Het is belangrijk, dat je hem of haar zo min mogelijk corrigeert.
• ‘Het verdwaalde ik’ vergeet steeds meer en verdwaalt soms letterlijk. Iemand loopt dan zonder doel ergens heen. Word dan niet boos, maar leid zoveel mogelijk af.
• ‘Het verborgen ik’ zit in zijn eigen wereld en maakt telkens dezelfde beweging. Bijvoorbeeld eindeloos het tafelkleed oprollen. Contact maken door iemands hand aan te raken of arm om de schouder heen te leggen voelt dan warm en veilig.
• ‘Het verzonken ik’ geeft bijna geen reactie meer; de ogen blijven meestal gesloten. Favoriete muziek draaien of iemand lekker verwennen geeft hem of haar het gevoel de moeite waard te zijn.

Communicatie
Welke verbale en non-verbale communicatie werkt nu het beste? In onderstaand voorbeeld wordt een bezoek gebracht aan een dementerende persoon: “Voordat je binnenkomt, kijk eerst wat hij aan het doen is. Knik vriendelijk als hij je aankijkt en let op zijn gezichtsuitdrukking. Ga bij hem zitten en blijf niet staan. Ga niet achter hem praten. Kijk hem duidelijk aan als je met hem gaat praten. Stel één vraag tegelijk. Wacht op het antwoord, het kan soms even duren. Praat met hem over vroeger. Verleid hem tot een activiteit, zodat hij zich nuttig voelt. Eet en drink samen. Pas op met: ik kom zo/straks. Zijn tijdsbesef is verstoord.”

‘Ikken’
Iemand met dementie is uiteindelijk altijd zichzelf in de opeenvolgende fasen van zijn ziekte. De verschillende ‘ikken’ laten zien: ik ben mezelf, maar ik heb wel dementie. De kunst is te weten hoe je als hulpverlener, partner, familielid of mantelzorger met die veranderende ‘ikken’ kan omgaan en communiceren. In de documentaire ‘Wei’, zie je dat op een mooie manier terug. Deze wordt maandag 21 september op NPO2 om 20.25 uur uitgezonden.

Marion Titselaar, programmamanager oncologie en ouderen