Gelukkig einde

“Hoe kan het toch dat de zorg voor mensen in hun laatste levensfase zo vaak tekortschiet?”. Dat is de centrale vraag die in het boek ‘Dood doet leven’ direct al op pagina 1 wordt opgeworpen. “Over de dood praat je niet. En toch is het nodig om daar verandering in te brengen. Want de gevolgen van het niet bespreken staan ons levensgeluk in de weg”, zo laat de auteur Jeroen Terlingen ons weten.

Het is een waarheid als een koe. We weten allemaal dat we doodgaan, maar we leven er niet naar. Als we ons meer bewust zouden zijn van onze sterfelijkheid en we gingen ons gedragen naar dat besef, werd het leven een stuk aangenamer. Het is bijna filosofisch om te zeggen, dat de dood is als ‘een vriend die helpt in te zien wat het leven waard maakt om te leven’. Zie hier de uitleg van de titel van het boek ‘Dood doet leven’.

Waarom is over de dood praten zo moeilijk? Omdat doodsangst bij ieder mens zit ingebakken – ook bij dokters en andere hulpverleners. Onze samenleving die individualisme en materialisme hoog in het vaandel heeft staan, beteugelt die angst. Wij zijn gefixeerd op jong, vitaal en volmaakt.  In werkelijkheid worden leven en geluk verregaand bepaald door het lot, zowel genetisch als sociaal. Onze samenleving ontkent dat. Daardoor zijn de organisatie van de gezondheidszorg en de opleiding van zorgverleners niet toegerust om passende zorg te verlenen.

Terlingen bespreekt de verstikkende bureaucratie in de palliatieve zorg. Hij beweert: “We kiezen de weg van de minste weerstand en dat is de curatieve insteek: iets dóén. Een palliatieve benadering, de kunst van het weglaten, daar moet je je nek voor uitsteken. Dat levert gedoe op, dat kost tijd.”

En toch zijn er ook verschillen tussen mensen. Hoe zij het naderende einde tegemoet treden. Waarom kan de ene mens het nabije einde realistisch en moedig onder ogen zien en heeft de andere mens dat vermogen niet? In het boek worden voorbeelden gegeven van patiënten die daarin slagen. De conclusie is: zoals je hebt geleefd, sterf je. Heb je gemakkelijk geleefd? Is voor jou het glas half vol? Of ben je tobberig van aard en is dat glas altijd maar halfleeg?

Een prachtig voorbeeld is het verhaal van de loodgieter - die zijn einde zag naderen - met een eigen bedrijf. Hij had iemand ingehuurd om hem op financieel, organisatorisch, fiscaal, juridisch én op persoonlijk gebied behulpzaam te zijn. Zijn suggestie is om iemand in te schakelen als je doodgaat, iemand die van alle markten thuis is.Zo iemand heet ‘doula’, een zorgcoach die een patiënt terzijde staat in de laatste levensfase.

In de regio Noord-Limburg zijn we er trots op, dat wij een Transmuraal Palliatief Team (TPT) hebben. Het TPT verleent consultaties aan zorgverleners van volwassen palliatieve patiënten. Het team kijkt breed naar wat een patiënt nog kan en wil. Alles is erop gericht de patiënt zoveel mogelijk comfort te bieden in die laatste fase van het leven. Palliatieve zorg kent vele aspecten: medicatie, aangepaste voeding, extra voorzieningen thuis of in een hospice, maar vooral aandacht en praten. Praten over het leven, over de naderende dood, over angsten en hoe je die een plek kunt geven. Transmuraal betekent dat de zorg verleend wordt door meer dan één instelling. Het TPT werkt dan ook nauw samen met hospices en thuiszorgorganisaties in de hele regio: van Horst tot Venray, Venlo, Peel en Maas en Reuver.’

Nieuw op de agenda van het TPT is het geven van een klinische les aan verpleegkundigen. Die les geeft handvatten om gesprekken te voeren over spirituele zorg in de laatste levensfase. Spiritueel zorgverlener Marleen Moors, werkzaam in VieCuri Medisch Centrum, biedt onder meer ondersteuning aan oncologische patiënten en is bij de klinische lessen betrokken.

VieCuri zit op de goede weg, maar wij zijn er nog lang niet. Het boek ‘Dood doet leven. Waarom praten over het einde gelukkiger maakt’, kan als leidraad dienen. Ook voor die klinische les(sen).

Drs. Marion A.G.S. Titselaar, MSc, programmamanager Oncologie  

Wilt u meer weten over palliatieve zorg of wat VieCuri hierin kan betekenen, het Consultatieteam Palliatieve zorg is alle dagen van de week bereikbaar van 8.00 - 20.00 uur op tel.nr. 0900 297 1616.