Ouderen in de spoedzorg: is de rek eruit?

Datum: 11 juni 2016

Professionals en patiënten van VieCuri belichten actuele onderwerpen door middel van een blog. Dit blog is geschreven door Dennis Barten, SEH-arts.

Het aantal ouderen dat een beroep doet op diensten voor spoedzorg (huisartsenpost, spoedeisende hulp en ambulancezorg) neemt de laatste jaren fors toe. Een recente brandbrief van SEH-afdelingen en ambulancevoorzieningen in Noord-Holland en Flevoland (1) over de gevolgen hiervan werd breed uitgemeten in de media. In deze blog reageren wij op de actualiteit. Is het echt zo ernstig gesteld met de vele ouderen in de spoedzorg? En speelt deze problematiek ook in onze regio?

Op 23 mei schrijven SEH-afdelingen en ambulancevoorzieningen in Noord-Holland en Flevoland een brandbrief over de spoedzorg (1). Zij stellen dat het aantal SEH-stops in hun regio sinds 2013 jaarlijks is verdubbeld naar 600 in het laatste kwartaal van 2015. Het komt zelfs voor dat alle ziekenhuizen in Amsterdam gelijktijdig een stop afkondigen voor zowel spoedeisende hulp (SEH) als eerste hart hulp (EHH). Gevolg: ambulances wachten op de vluchtstrook tot er een bed beschikbaar is en wachttijden op de SEH lopen op. Als belangrijkste oorzaak voor de (te) grote toestroom van patiënten op de SEH noemen zij de afbraak van chronische zorg voor met name ouderen. De toename is groter dan van de vergrijzing mag worden verwacht.

Tekort aan opvangplekken

Door bezuinigingen op de thuiszorg en de vermindering van het aantal bedden in verpleeg- en verzorgingstehuizen, is er een tekort ontstaan aan het aantal opvangplekken. Bovendien wonen kwetsbare ouderen veel langer zelfstandig thuis dan vroeger het geval was. Problemen bij deze ouderen worden daardoor mogelijk later herkend, waardoor ziekenhuisopname noodzakelijk is (maar misschien voorkomen had kunnen worden). Ook worden er veel kwetsbare ouderen in het ziekenhuis opgenomen die eigenlijk geen medische zorg nodig hebben, maar niet meer naar huis kunnen omdat er thuis onvoldoende zorg en ondersteuning is (2,3).

Ouderen zijn complexer

De klachten waarmee ouderen zich op een SEH presenteren, zijn vaak complex. Zo is er meestal een combinatie van problemen, hebben ouderen soms moeite om hun klachten duidelijk te omschrijven en gebruiken ze vaak veel medicijnen. Daarom verblijven ouderen gemiddeld langer op een SEH dan jongere mensen. Er zijn vaak meer onderzoeken nodig om een juiste diagnose te stellen. Verder is het gebruikelijk dat er meerdere specialisten in consult worden gevraagd (4).

VieCuri en omstreken

Ook in VieCuri wordt deze problematiek herkend. De situatie is echter wel anders dan in de regio Amsterdam, waar zich meerdere ziekenhuizen op beperkte afstand van elkaar bevinden. Hoewel het regelmatig voorkomt dat ons ziekenhuis een opnamestop moet afkondigen, betekent dit niet automatisch dat de SEH ook op slot gaat. De afstand tot de omringende ziekenhuizen is te groot, wat al gauw een half uur extra reistijd betekent.
Regionaal is dan ook de afspraak dat op onze SEH een diagnose en behandelplan wordt gemaakt voor alle patiënten. Indien opname noodzakelijk blijkt, wordt de patiënt alsnog overgeplaatst naar een ander ziekenhuis. Je kunt je wellicht voorstellen dat de werkdruk voor het zorgpersoneel op deze momenten hoog ligt en wachttijden kunnen oplopen, zeker als er binnen het eigen ziekenhuis geen extra opvangmogelijkheden meer zijn. We doen ons best om patiënten zo min mogelijk van deze piekmomenten te laten merken, maar kunnen dit niet altijd voorkomen.

Onderzoek naar doorlooptijden

Een recent onderzoek naar doorlooptijden van patiënten op zeven Nederlandse SEH-afdelingen, waaronder die van VieCuri, legt enkele factoren bloot die gerelateerd zijn aan een langere verblijftijd (4). En wat blijkt? Hoe ouder de patiënt, des te langer hij gemiddeld op een SEH verblijft. Het goede nieuws is dat doorlooptijden in Nederland – vergeleken met andere westerse landen – bijzonder snel zijn. Waar mensen op Nederlandse SEH’s gemiddeld 130 minuten verblijven van deur tot diagnose, loopt dit in andere landen uiteen van 176 tot zelfs 430 minuten (4).
Ook blijkt VieCuri het goed te doen. Van de 7 onderzochte SEH-afdelingen was VieCuri voor een belangrijk deel van de dag één van de ‘snellere’ ziekenhuizen. Dit is zichtbaar in figuur 1 van dit onderzoek (zie bron 4). VieCuri is ‘hospital 7’.

Goede balans

Nu is sneller niet per se beter. Want patiënten moeten wel goed en zorgvuldig worden onderzocht. Een goede doorstroming en logistiek kunnen voor patiënten echter heel prettig zijn, en voorkomt bovendien dat er opstoppingen ontstaan. Een goede balans vinden tussen efficiëntie en zorgvuldigheid is een belangrijke uitdaging voor de SEH-artsen van VieCuri en de rest van het land.

Hoe nu verder?

Naar aanleiding van de brandbrief heeft minister Schippers een onderzoek naar de beschreven problematiek beloofd. Dat is een voorzichtig begin. Daarnaast wordt er landelijk nagedacht over mogelijke oplossingen. Ook VieCuri is volop in overleg met verschillende zorgpartijen in de regio om de problemen aan te gaan. To be continued!