Meten en verbeteren van oncologische zorg

Professionals en patiënten van VieCuri belichten actuele oncologische onderwerpen door middel van een blog. Dit is een blog van Pedro Janssen, stafadviseur oncologie, en Yes van de Wouw, internist-oncoloog.

De kwaliteit van zorg wordt continu gemeten en verbeterd. Landelijk zijn er afspraken gemaakt over waar de kwaliteit van zorg aan moet voldoen. Deze afspraken zijn vertaald in kwaliteitsindicatoren. In dit blog schrijven Pedro Janssen, stafadviseur oncologie en Yes van de Wouw, internist-oncoloog over deze oncologische kwaliteitsindicatoren. Ze lichten toe wat de indicatoren betekenen voor de patiënt en voor het ziekenhuis.

Oncologische kwaliteitsindicatoren worden intern gebruikt voor interne sturing, het vergelijken met andere ziekenhuizen en het afleggen van externe verantwoording. Indicatoren kun je indelen in structuur-, proces- of uitkomstindicatoren.

Aan veel indicatoren wordt een norm toegekend. Deze norm geeft meestal een percentage of aantal weer waaraan het ziekenhuis moet voldoen volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg, Beroepsgroepen, Keurmerken, Zorgverzekeraars of landelijke organisaties. Voldoet een ziekenhuis een bepaalde tijd niet aan vereiste normen, dan kunnen zorgverzekeraars hun contracten opzeggen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg kan ook een maatregel opleggen en bij ernstige gebreken, de zorg uiteindelijk ontnemen.

SONCOS

De belangrijkste oncologische indicatoren zijn die van de Stichting Oncologische Samenwerking (SONCOS)¹ en Stichting DICA². Deze indicatoren worden door vele andere organisaties gebruikt om te zien hoe de oncologische zorg binnen een ziekenhuis geregeld is. De SONCOS normen zijn vooral gericht op het oncologische zorgproces. Zij vragen niet alleen om aantallen van patiënten of operaties, maar ook welke zorg er binnen het ziekenhuis wordt geboden en wie daar allemaal bij betrokken zijn. Belangrijke items zijn bijvoorbeeld: Worden de diagnostiek en behandelingen van patiënten besproken in een Multi Disciplinair Overleg (MDO)? Vindt dit overleg regelmatig plaats? Zijn alle betrokken specialisten en andere behandelaars altijd aanwezig? Is er daarnaast contact mogelijk met een specialist uit een referentiecentrum³? Verder is het Casemanagement en ook de Casemanager van belang bij de uitvraag van de SONCOS. Deze gespecialiseerde verpleegkundige is het eerste aanspreekpunt in de keten voor de patiënt binnen het ziekenhuis en heeft het totaal overzicht van het behandelingstraject.

DICA

De DICA is een organisatie die is opgezet door chirurgen. Samen hebben de chirurgen een registratiesysteem ontwikkeld, dat specifieke informatie over de diagnose en behandeling van diverse tumorsoorten uitvraagt. Gegevens over de patiënt, de tumor, de diagnose, de operatie en eventuele complicaties worden hierin vastgelegd. Met deze informatie kan onder andere inzicht worden verkregen in de tijd die de patiënt moet wachten tussen de uitslag en de eerste behandeling, of de tumor volledig verwijderd is, welke operatietechniek wordt gebruikt en het aantal patiënten dat een complicatie krijgt na behandeling.

De darmkankerregistratie is de eerste audit waarmee de DICA in 2009 is begonnen. Sindsdien zijn er gegevens over tienduizenden darmkankerpatiënten geregistreerd. Door ziekenhuizen vanaf het begin te confronteren met de uitkomsten van deze registratie, kregen de behandelaars onder andere inzicht in de complicaties en sterfte van de patiënten. De kwaliteit van zorg is hierdoor beter geworden en de kosten zijn verminderd. De zorgpaden zijn daardoor aangepast en uiteindelijk daalde het aantal ernstige complicaties aanzienlijk. De kans op sterfte is gedaald van 5,2% in 2009 naar 2,3% in 2014. Jaarlijks overlijden er circa 200 patiënten minder na een risicovolle darmkankeroperatie. Daarnaast levert het ook een besparing op van meer dan 20 miljoen euro per jaar.

Meten in VieCuri

VieCuri maakt sinds kort ook gebruik van een meetinstrument welke de oncologische kwaliteitsregistraties van borstkanker en dikke darmkanker van de DICA koppelt aan de kostprijsgegevens. Specialisten krijgen zo inzicht in kwaliteit en zorg van hun eigen ziekenhuis en in vergelijking ook van het gemiddelde van de beste ziekenhuizen in Nederland op dit gebied. Op deze manier is het mogelijk om de kwaliteit te verhogen en de kosten te reduceren. Dat is iets waar iedereen binnen de zorg graag naar streeft.

Keurmerken

Voor ziekenhuizen en klinieken zijn verschillende soorten keurmerken bekend. Deze keurmerken worden aan een zorginstelling toegekend als er voldaan wordt aan bepaalde kwaliteitseisen voor aandoeningen, behandelingen of het gehele ziekenhuis. Een belangrijk kwaliteitsoordeel is het NIAZ – deelaccreditatie oncologische zorg. Als derde ziekenhuis in Nederland voldeed VieCuri in 2012 aan de eisen en ontving dit certificaat. Bekijk hier alle keurmerken van VieCuri.

Patiëntervaringen

Al langere tijd zijn er ook een aantal uitvragen voor patiënten bekend, welke de ervaringen van de patiënt in beeld brengen. Dit zijn de: CQI-meting (Consumer Quality Index), PROMs (Patient Reported Outcome Measures) en PREMs (Patient Reported Experience Measures). Hiermee kan inzicht worden verkregen hoe de patiënt de zorg rondom de behandeling heeft ervaren en kunnen zorginstellingen de zorg uit perspectief van de patiënt verbeteren. Daarnaast maken we in VieCuri gebruik van focusgroepen. Dit zijn patiënten of ex-patiënten die over het zorgproces de goede- en verbeterzaken kunnen aangeven. Deze informatie wordt via patiënten in de verschillende tumorwerkgroepen dan weer teruggekoppeld.

Publicatie oncologische indicatoren

Transparantie is van belang in de zorg, dat is overduidelijk. Helaas kunnen dit soort scores ook nadelen met zich meebrengen. Het blijft ongelooflijk moeilijk om kwaliteit te meten en hoe zorgvuldig er ook naar gekeken is, niet alle eisen zijn even reëel of meten echt kwaliteit. Ook kunnen zorgverleners soms het welzijn van de patiënt uit het oog verliezen, om maar goed te scoren op een indicator. Dat klinkt tegenstrijdig, maar denk bijvoorbeeld aan iemand die nog op vakantie wil of naar het huwelijk van een kind en daardoor de operatie of chemotherapie korte tijd wil uitstellen, terwijl iemand dan net buiten de ‘tijd’ valt waarbinnen iemand behandeld moet worden volgens richtlijn.

Veel van de eerder genoemde oncologische uitkomsten zijn ook inzichtelijk voor de patiënt. Op het internet zijn diverse websites te vinden waar deze gegevens voor de verschillende ziekenhuizen zijn terug te vinden. Op deze manier is het voor de patiënt mogelijk om inzage in de kwaliteit van de zorg te krijgen. Blijf de getallen wel ook met de nadelen in het achterhoofd bekijken. Websites: www.kanker.nl, www.kwaliteitsvenster.nl, www.zorgkaartnederland.nl

¹ Stichting Oncologische Samenwerking, is het platform voor interdisciplinair overleg en professionele samenwerking tussen de beroepsverenigingen: Nederlandse Vereniging voor Chirurgische Oncologie (NVCO), Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO), Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO)

² DICA is ontstaan vanuit de darmkankerregistratie (DSCA) maar is allang meer dan alleen een oncologische registratie. DICA voert onderstaande oncologische registraties: Darmkanker (DSCA), Borstkanker (NBCA), Maag- en slokdarmkanker (DUCA), Longchirurgie (DLSA), Melanoom (DMTR), Longkanker-radiotherapie (DLRA), Pancreaskanker (DPCA), Leverkanker (DHBA), Gynaecologische oncologie (DGOA),  Coloscopieën (DGEA), Endoscopie gerelateerde complicaties (DRCE)

³ Referentiecentra zijn vaak academische ziekenhuizen, met afdelingen die extra kennis hebben in een bepaalde tumorsoort.  Dit MDO is van groot belang voor de patiënt, omdat hier het behandelplan bepaald word door alle specialisten die betrokken zijn bij de diagnose en behandeling, om zo tot de beste zorg te komen.

Op de hoogte blijven van nieuwe blogs?

Meld u aan voor een e-mail alert!

Aanmelden