Verhoogd risico van borstkanker bij een verstoord dag- nachtritme?

VieCuri Medisch Centrum belicht actuele oncologische onderwerpen door middel van een blog. Dit is een blog van Paula Mertens, verpleegkundig-specialist op de mammapoli.

Afgelopen dinsdag 21 juli publiceerde de Volkskrant een artikel over het vergroot risico van borstkanker bij een verstoord dag- en nachtritme. Vrouwen met een erfelijke gevoeligheid voor borstkanker kunnen beter twee keer nadenken voor ze in ploegendiensten gaan werken. Dat stellen onderzoekers van het RIVM en het Erasmus MC op basis van nieuw onderzoek. In de spreekkamer komen er nogal wat vragen over het verband tussen werken in ploegendienst en borstkanker, er is nog veel gericht onderzoek nodig om hier een duidelijk antwoord op te kunnen geven.

Onderzoekers zien al jaren meer borstkanker bij vrouwen in de nachtdienst, maar nooit was hard te maken dat dat niet door andere factoren kwam. Zo zouden de nachtdienstwerkers misschien minder sporten, ongezonder eten of meer alcohol drinken.

Onderzoek

Al eerder is er gekeken naar wat een verstoord dag-nachtritme met kankerontwikkeling bij proefdieren doet. Maar volgens Leidse hoogleraar Harry van Steegh (RIVM) waren die methodes niet realistisch door te trekken naar de mens. Voor een goede vergelijking wil je eigenlijk dat de ziekte 'vanzelf' ontstaat. Bij een proef waarbij muizen zijn ingezet is dit nu voor het eerst onderzocht. In het onderzoek had de helft van alle muizen een gewoon dag-nachtritme. De andere helft zag zijn dag en nacht elke week omgewisseld. De twee groepen muizen kregen hetzelfde te eten, en konden verder doen wat ze wilden. Groot voordeel van de nieuwe muizen proef is dat de uitwerking ervan binnen een jaar bekend is. Bij onderzoek naar mensen gaan daar decennia overheen. Volgens de Rotterdamse hoogleraar en medeonderzoeker Bert van der Horst weten we zo straks een stuk sneller of je beter zes dagen achterelkaar in de nachtdienst kunt zitten of maar één dag per week.

Muis vs. mens

Als je dat soort dingen weet bij muizen, kun je daarna veel gerichter onderzoek doen bij de mens. Een grote stap in de juiste richting. Maar een mens is geen muis. Voordat we deze muisstudie rechtstreeks naar de mens vertalen, moet eerst duidelijk worden of nachtwerk bij de mens wel echt met borstkanker samenhangt. Daarna komt de vraag hoe dat komt.

Eerder onderzoek

In 2011 is er een literatuur update gedaan door het RIVM waarin aangegeven wordt dat een direct (causaal) verband tussen werken in ploegendiensten en het ontstaan van borstkanker nog niet eenduidig is aangetoond. In Medisch Contact 2013 wordt een Canadese studie aangehaald: Vrouwen die dertig of meer jaren nachtdiensten hadden gedraaid, bleken meer dan twee keer zo veel kans op het krijgen van de ziekte te hebben. De aantallen van de populatie waren echter wel laag, dus voegt dit weinig aan bewijs toe. Ook in een overzichtsartikel van alle bestaande wetenschappelijke onderzoeken, een zogenaamd ‘systematic review’ in 2013 is er onvoldoende bewijs om dit verband aan te tonen.

Paula Mertens  is sinds 2009 als verpleegkundig specialist werkzaam op de mammapoli in VieCuri. Daarbij is zij secretaris van het Netwerk van Oncologie Verpleegkundige/ verpleegkundig specialisten binnen VieCuri. Buiten VieCuri is zij actief binnen regionale overleggen op oncologisch gebied.

Bronnen

1. Vergroot risico borstkanker bij verstoord dag-nachtritme. Volkskrant, 20 juli 2015.
2. Nachtwerk en gezondheidseffecten, een literatuur update Medisch Contact, Verband nachtwerk en borstkanker bevestigd. RIVM rapport 340001002/2011 8 juli 2013.
4. Scand J Work Environ Health. 2013 Sep 1;39(5):431-47. doi: 10.5271/sjweh.3371. Epub 26 juni 2013.
5. Night-shift work and breast cancer--a systematic review and meta-analysis.
Ijaz S1, Verbeek J, Seidler A, Lindbohm ML, Ojajärvi A, Orsini N, Costa G, Neuvonen K. z.d.

Op de hoogte blijven van nieuwe blogs?

Meld u aan voor een e-mail alert!

Aanmelden