Ongenuanceerde berichtgeving borstamputatie veroorzaakt onrust

Professionals en patiënten van VieCuri belichten actuele oncologische onderwerpen door middel van een blog. Dit blog is geschreven door Yes van de Wouw, internist-oncoloog bij VieCuri.

‘Bestralen beter dan borst weghalen’, ‘lagere overlevingskans na borstamputatie bij kanker’ en ‘minder vrouwen zullen borst kwijtraken door kanker’. Verschillende koppen uit de media van afgelopen dinsdag 15 december. In de nieuwsberichten staat de studie naar borstsparende operatie in vergelijking met borstamputatie centraal. Door de ongenuanceerde berichtgeving is er heel veel ongerustheid ontstaan bij patiënten.

Op 10 december presenteerde Marissa van Maaren in San Antonio (VS) haar (terugblikkende) studie. Ze deed onderzoek naar de verschillen tussen patiënten die een borstsparende operatie hadden gehad en die een borstamputatie hadden gehad.
Zij concludeerde: “Uit onze vergelijking blijkt dat vrouwen die een borstsparende operatie kregen gevolgd door radiotherapie een betere overleving laten zien in vergelijking met vrouwen die uitsluitend borstamputatie kregen zonder radiotherapie”.

Kritiek op studie

Vanuit VieCuri was ik daar aanwezig samen met twee chirurgen (P. Nijhuis en F. Aarts). Tijdens de presentatie van deze studie kreeg onderzoeker Van Maaren veel commentaar vanuit de zaal. Grote wereldwijd bekende onderzoekers bekritiseerden haar studie. Uit hun commentaar kwam naar boven dat de twee patiëntgroepen duidelijk van elkaar verschilden. Een deel van de redenen voor de keuze van de operatie kon namelijk niet in de gegevens worden teruggevonden. Deze studie kan dus ook niet aantonen, noch uitsluiten dat de ene operatie in combinatie met bestraling beter is dan de andere.

Wat ontzettend treurig is dat nu juist die conclusie wel breed uitgemeten in de media komt. Patiënten die voor een borstamputatie hebben gekozen, krijgen hierdoor het gevoel de foute keuze gemaakt te hebben. Dit is echt niet zo!

Nuancering

Enkele dagen na de publicatie komen de onderzoekers dan nog wel met de nuancering. Deze hadden wij heel graag direct gezien, nu is helaas het kwaad al geschied! Hierbij de nuancering van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL)

Aanvullende informatie voor patiënten geschreven door de onderzoekers

“Graag willen wij als onderzoekers en bij dit onderzoek betrokken medisch specialisten benadrukken dat onze belangrijkste boodschap is dat borstsparende therapie een veilige behandeling is, en niet dat amputatie in alle gevallen een slechte keuze is. Verschillen in uitkomst komen vaak aan het licht bij het bestuderen van een hele grote groep patiënten, zoals wij hebben gedaan. Dit wil echter niet zeggen dat, zoals in het geval van dit onderzoek, het meteen betekent dat patiënten die een amputatie hebben ondergaan nu allemaal een slechte overleving zouden hebben.

Patiënten en artsen kiezen, in goed overleg en op basis van alle op dat ogenblik bekende gegevens over de patiënt, de tumor en de mogelijke resultaten van de beschikbare behandelingen, de aanpak die het best is afgestemd op een individuele patiënt. Dit is anders dan bijvoorbeeld in onze studie, waarbij alle patiënten worden samengevoegd.

Van belang is ook dat onze studie werd uitgevoerd op patiënten die 10 tot 15 jaar geleden werden behandeld. Alleen op deze wijze kunnen we immers iets zeggen over de effecten op langere termijn. Intussen zijn zowel de diagnostische als de behandelingsopties verder verbeterd, waarmee de overleving nog is toegenomen. Hierbij denken we aan betere beeldvorming, waarmee nog nauwkeuriger kan beoordeeld worden welke patiënten in aanmerking komen voor een borstsparende behandeling, nauwkeurigere bestralingstechnieken zodat die nog veiliger zijn geworden, en aan een nog ruimere toepassing van aanvullende behandelingen met chemotherapie of hormoontherapie. Dit draagt allemaal bij aan de verbetering van de overleving.

De rol van de behandeling met radiotherapie als onderdeel van de borstsparende behandeling lijkt in onze studie vooral van belang bij hele kleine tumoren zonder aangetaste lymfeklieren. Bij een groot deel van hen werd destijds geen aanvullende behandeling zoals chemotherapie of hormoontherapie gegeven. Toch zal ook voor patiënten die in deze groep vallen een borstsparende operatie gevolgd door radiotherapie lang niet altijd een mogelijkheid zijn.

Een amputatie heeft de voorkeur als de tumor bijvoorbeeld meerdere haarden heeft, of gepaard gaat met een groter gebied met DCIS, of omdat het borstvolume geen borstsparende behandeling toelaat, of als er een verhoogde kans is op een tweede tumor vanwege een erfelijke aanleg. Dit betekent nog niet dat je overleving minder wordt omdat het geen borstsparende behandeling betreft.
Van doorslaggevend belang is dat patiënten in overleg met hun behandelaar de behandeling krijgen die aansluit op hun specifieke tumorkenmerken en past bij hun persoonlijke omstandigheden.”

Conclusie vanuit VieCuri

Wij hopen dat de patiënten die dit lezen weer met een geruster hart gaan slapen. En dat de patiënten die in de toekomst voor een borstamputatie kiezen of een borstamputatie geadviseerd krijgen, dit ook vol vertrouwen kunnen blijven doen.
Wij hopen dat onze collega specialisten/onderzoekers en de media hiervan geleerd hebben dat conclusies van onderzoeken niet zomaar een-op-een overgenomen kunnen worden, zonder directe vermelding van de nuancering. Dit kan namelijk veel onnodige schade en angst veroorzaken.

Yes van de Wouw is sinds 2006 internist-oncoloog in VieCuri Medisch Centrum. Haar aandachtsgebied is medicamenteuze behandeling van de meest voorkomende kankersoorten zoals borstkanker, darmkanker, prostaatkanker, blaas- en nierkanker en eierstokkanker. Daarnaast is zij voorzitter van de Oncologie Beleidscommissie in VieCuri.

Op de hoogte blijven van nieuwe blogs?

Meld u aan voor een e-mail alert!

Aanmelden