Gedoseerde behandeling van kanker

VieCuri Medisch Centrum belicht actuele oncologische onderwerpen door middel van een blog. Dit is een blog van internist-oncoloog Philo Werner.

In Dagblad de Limburger van woensdag 22 april wordt in een groot artikel aandacht besteed aan het persoonlijk afstemmen van de behandeling van kanker. In dit artikel wordt niet zozeer ingegaan op welk middel gegeven wordt, maar op de hoogte van de dosering. Per persoon zou dit eigenlijk apart bepaald moeten worden. In deze blog licht ik dit nader toe.

Pillen versus infuus

Bij de behandeling van kanker wordt van oudsher veel gebruik gemaakt van chemotherapie die gegeven wordt middels een infuus. Veel van de later ontwikkelde middelen, worden gegeven in pilvorm. Dit heeft als groot voordeel dat een patiënt niet naar het ziekenhuis hoeft te komen voor de behandeling en dat de behandeling zich over meerdere dagen verspreidt, waardoor er minder bijwerkingen zijn. Het nadeel is echter dat deze pillen eerst via de maag moeten worden opgenomen en dan omgezet moeten worden in de werkzame stof om de tumorcellen aan te pakken.

De mate van opname vanuit de maag wordt beïnvloed door veel factoren. Ook de manier waarop het middel vervolgens wordt verwerkt in het lichaam, wordt afgebroken en het lichaam uiteindelijk verlaat, verschilt per persoon. Er zijn verschillende factoren die hier invloed op uitoefenen, zowel in positieve als in negatieve zin. Dit leidt ertoe dat een standaard dosering niet bij iedereen leidt tot dezelfde bloedspiegel en dus ook invloed heeft op de mate van effectiviteit.

Bij chemotherapie via het infuus wordt de dosering berekend aan de hand van lengte en gewicht, het zogenaamde lichaamsoppervlakte. Ook dit is een grove maat, er wordt namelijk geen rekening gehouden met iemands lichaambouw, geslacht, leeftijd of lifestyle. Bij tabletten wordt vaak gebruik gemaakt van een vaste standaarddosering die voor iedereen bij aanvang van de therapie gelijk is.

Bijwerkingen

Bij chemotherapie via het infuus wordt de dosering na de eerste kuur aangepast aan de hand van de bijwerkingen die de patiënt rapporteert. Soms durven patiënten niet goed te vertellen dat ze last hebben gehad van bijwerkingen, omdat ze bang zijn dat de arts de dosering verlaagt waardoor de therapie misschien wel minder goed werkt. Maar het krijgen van bijwerkingen kan ook een teken zijn dat de dosering voor deze patiënt tot een hogere concentratie in het bloed heeft geleid dan nodig is en dat het omlaag brengen van de dosis dus niets afdoet aan de effectiviteit.

Factoren van invloed

Als je kijkt naar chemotherapie in tabletvorm zie je dat vooral voeding grote invloed heeft op de mate van opname van tabletten. Er zijn onderzoeken die laten zien dat je juist moet vasten tijdens het geven van chemotherapie. Andere middelen worden juist beter opgenomen tijdens inname gedurende een vette maaltijd. Helaas is vaak één van de bijwerkingen van anti-kankermiddelen smaakverlies en moeten patiënten veel moeite doen om op gewicht te blijven. Niet ideaal als je je dan ook nog moet houden aan specifieke dieetvoorschriften.

Bloedspiegels

In het artikel wordt geopperd om spiegels te bepalen, het zogenaamde therapeutic drug monitoring. Hiermee kan gemeten worden welke concentratie in het bloed wordt bereikt na inname van een bepaalde dosis. Uit onderzoek naar het middel Pazopanib, tabletten die gebruikt worden bij de behandeling van nierkanker, bleek namelijk dat de spiegels in het bloed bij eenzelfde dosering sterk kunnen verschillen en hierdoor dus ook de concentratie waaraan de tumor wordt blootgesteld. De onderzoekers zagen dat veel patiënten de minimale werkzame concentratie niet bereikten met de standaarddosering en in sommige gevallen hier zelfs de dubbele dosering voor nodig hadden. Andere patiënten die veel bijwerkingen hadden, zaten juist te hoog met de standaarddosering.

Spiegels meten is echter meestal duur laboratoriumonderzoek. Momenteel is nog niet voor alle middelen bekend welke concentratie je moet bereiken om een anti-tumoreffect te verkrijgen en hoe vaak je zo’n spiegel tijdens het behandeltraject moet bepalen. Ook zijn er onderzoeken gaande om te kijken of je voor de start van een therapie bij een patiënt kan bepalen welke processen actief zijn bij de omzetting van medicatie.

Duidelijk is dat er veel factoren zijn die het op dit moment lastig maken om de juiste dosering te bepalen voor iedere patiënt, maar dat men druk bezig is dit voor de toekomst te vereenvoudigen.

Philo Werner werkt sinds 2008 in VieCuri Medisch Centrum als medisch oncoloog. Haar aandachtsgebied is medicamenteuze behandeling van de meest voorkomende kankersoorten zoals borstkanker, darmkanker, prostaatkanker, blaas- en nierkanker en eierstokkanker. Daarnaast heeft ze als aandachtsgebied palliatieve zorg; de zorg voor patiënten die niet meer kunnen genezen.

Bronnen

1. Dooper, M., Behandel kanker met maatwerk. Dagblad de Limburger, 22 april 2015.
2. Dooper, M., De optimale dosis. Medische oncologie, nummer 2 , april 2015.
3. Erp, E. van. Therapie op maat: moet de behandeling van kanker met tyrosinekinaseremmers beter afgestemd worden op individuele verschillen? Angiogenese Journaal, 1-2012.

Op de hoogte blijven van nieuwe blogs?

Meld u aan voor een e-mail alert!

Aanmelden